'Elke noot in de Matthäus Passion staat op de goede plek'

Pasen nadert en dus klinkt overal weer de Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach. Zijn eeuwenoude compositie over het lijden en sterven van Jezus Christus kent steeds meer verschillende uitvoeringen, zoals een tangoversie en een kinderuitvoering. In heel Nederland zijn het er inmiddels 192, 26 meer dan vorig jaar. Noord-Holland spant de kroon, met maar liefst 57 uitvoeringen.

In Zaandam leidt morgen dirigent Gerrit Maas zijn eerste Matthäus Passion. Hij staat voor de Christelijke Oratoriumvereniging Zaanstreek, Het Promenade Orkest en het kinderkoor van muziekvereniging Fluxus in de Noorderkerk in Zaandam.

Maas is een liefhebber van de klassieke versie. "Die is onovertroffen. Met alles wat je eraan zou veranderen, doe je afbreuk aan de schoonheid van het origineel", vindt de dirigent. "Als je dat openingskoor beluistert, elke noot, en dat zijn er heel erg veel want het zijn heel veel partijen door elkaar heen, elke noot staat op de goede plek. Dus het is eigenlijk zonde om daar iets aan te willen doen."

Duits

Accenten leggen is eigenlijk niet nodig vanwege de kracht van het verhaal. Het zit er volgens Maas allemaal in: "Als je gewoon de noten en de actie die erin zit goed zingt en speelt, dan gaat het vanzelf." Een eigen accent dat hij wel heeft gelegd is de uitspraak van het Duits. "Hoe spreek je het Duits goed uit, maar hoe spreek je ook de tekst zo uit dat iemand die geen Duits verstaat, toch snapt waar het over gaat." Daar heeft hij met het koor hard aan gewerkt.

De vele variaties hebben dus niet zijn voorkeur, maar hij vindt het wel heel goed dat mensen door al die verschillende versies geïnteresseerd raken in de muziek van Bach.

Dat vindt ook Eva Postema van de Nederlandse Bachvereniging. "Het is toch fantastisch dat zoveel mensen in Nederland met de Matthäus Passion bezig zijn." Ze noemt het prachtig dat zo'n mooi stuk zo veel ruimte biedt voor eigen interpretatie en verschillende versies. Zo kunnen volgens haar veel mensen genieten van de verschillende versies voor evenzoveel verschillende doelgroepen.

Ze noemt het uitvoeren van de Matthäus Passion een fantastische traditie. "Elk jaar zit er weer vernieuwing in. Of is er ruimte voor experimenten. Zo blijft de muziek levend", aldus Postema.

Levenslust

Wat dirigent Maas vooral aanspreekt is de levenslust van het stuk, ondanks dat het een heel verdrietig verhaal is dat gaat over lijden en sterven. Hij probeert de "sprankelende levenslust" te laten horen door het tempo en de energie die hij erin stopt.

Behalve het aantal versies dat alsmaar toeneemt, lijkt het ook alsof de Matthäus steeds korter wordt. Hoe lang zijn eerste uitvoering wordt, durft Maas niet te voorspellen. "Ik hou ervan om het verhaal gaande te houden, dus ik las geen lange pauzes halverwege in. Het zal niet de langste uitvoering ooit zijn."

"Het is een geweldig verhaal. Het wordt op zo'n mooie en onnavolgbare manier in muziek omgezet, dat zelfs als je het honderd keer hoort, het nog steeds spannend is", zegt Maas. "Dat fascineert me eraan."