Reinier Paping, voor altijd een legende

Door die ene ijskoude winterdag in 1963 staat hij voor eeuwig in het collectieve Nederlandse geheugen gegrift. Reinier Paping. Veel is er ook al geschreven en uitgezocht over de Elfstedentocht van dat jaar, maar een geautoriseerde biografie van de winnaar was er nog niet.

Tot nu. Omringd door tal van schaatsvrienden en kennissen neemt de levende legende op zijn 85ste verjaardag in het schaatsmuseum in Hindeloopen het eerste exemplaar in ontvangst van 'Reinier Paping, held van de Elfstedentocht', het boekwerk van de hand van Mark Hilberts. “Mooi toch dat ik dit nog kan meemaken," glundert het stralende middelpunt.

Mooi is de ontmoeting tussen Paping en Henk Angenent, de winnaar van de laatste Elfstedentocht in 1997. Beiden worden nog steeds elke dag aangesproken op hun prestatie van weleer. “Dat blijft voor altijd bij je", beseft Angenent. "Het feit dat een Elfstedentocht maar eens in de zoveel jaar verreden wordt, maakt het uniek. En wij hebben een overeenkomst: wij waren vooraf geen van beiden favoriet. Dat heeft echt in ons voordeel gewerkt, denk ik. Wij konden ons rustig voorbereiden.”

Versleten heup

Angenent wil graag de toertocht rijden, mocht er ooit nog een Elfstedentocht komen. Voor Paping is het schaatsen allang voorbij. Een versleten heup speelt hem al jaren parten, maar hij blijft sportief. Nog altijd fietst hij een aantal keer per week. Veel in beweging blijven is goed voor het oude lijf, vindt de Zwollenaar.

Hij vond het een eer om mee te werken aan zijn biografie. “Door de het opzoeken van de foto’s kwamen veel herinneringen naar boven.”

Het boek zoomt niet alleen in op de glorie van de Elfstedentocht, maar laat ook de aarzelingen vooraf passeren. Volgens zijn broer Richard twijfelde Paping zelfs of hij mee zou doen aan de toertocht of de wedstrijd. Richard beloofde hem daarop duizend gulden als hij de wedstrijd zou uitrijden: “Verdomme Reinier, waarom zou Jeen het wel kunnen en jij niet?“

De rest is geschiedenis. Niet favoriet Jeen van den Berg maar Reinier Paping wint de Tocht der Tochten, die door de ijzige kou en het feit dat slechts 129 schaatsers de finish halen, uitgroeit tot mythische proporties. In de tentoonstelling is daarom aandacht voor alle wedstrijdrijders die over de meet zijn gekomen.

Jan Bruine de Bruin, achttiende in 1963 en lid van de kernploeg in de jaren 50, schaatst nog steeds. “Ik ben inmiddels 80, dus ik ga niet meer zo snel. Maar ik heb dit jaar nog twee keer op de schaats gestaan.”

Hoewel Paping de befaamde Elfstedentocht afgetekend wint, is zijn winst niet onomstreden. Ter hoogte van het plaatsje Ried zou hij uit de wind zijn gehouden door een groepje jongens. Dat is tegen de regels. Paping zegt daar nu over: “Overal schaatsten schooljongens mee, die bleven tot het eind van een dorp en dan gingen ze weer weg. Nee, ik maakte me geen zorgen, ik heb echt gewonnen.”

Protest

Nadat hij over de finish is gekomen, blijkt er protest te zijn aangetekend tegen zijn zege. De organisatie zit met de zaak in haar maag. Uiteindelijk worden de nummers twee en drie, Jan Uitham en Jeen van den Berg, gehoord en zij verklaren allebei dat er misschien wel schaatsers voor Paping geschaatst hebben, maar dat dat dan alleen op een klein stuk gebeurd is. Van den Berg is helder: “Er is voor mij maar een winnaar en dat is Reinier Paping.”

Al deze verhalen en nog vele anderen zijn nu opgetekend in het boek. De schaatsen, de foto's en de zelfgemaakte schaatshemden van zeemleer zijn het komende halfjaar te zien in het schaatsmuseum in Hindeloopen. Zo blijft de Elfstedentocht van 1963 ook in 2016 nog voortleven.