Zwaartekrachtsgolven. Ze bestaan dus, want wetenschappers hebben ze nu met eigen ogen 'gezien'. "Dit is fantastisch nieuws", zegt de Nederlandse Reinier Jonker (28), die als PhD-student is aangesloten bij de groep van meer dan duizend wetenschappers die onderzoek doet naar ruimtesignalen.
Honderd jaar geleden kwam Albert Einstein met zijn beroemde algemene relativiteitstheorie, waarvan zwaartekrachtsgolven een belangrijk onderdeel zijn. Dat deed hij zonder computers of ingewikkelde apparatuur.
"Het is werkelijk onvoorstelbaar dat dat door één persoon bedacht is", zegt Jonker. "Wat we nu hebben ontdekt, is de belangrijkste bevestiging van Einsteins relativiteitstheorie tot nu toe. Het is geweldig dat na al die tijd zijn theorie nog fier overeind staat."
Wat zijn die zwaartekrachtsgolven precies? Het zijn eigenlijk heel kleine rimpelingen in de ruimte die ontstaan doordat massa’s heel snel om elkaar heen bewegen", zegt Jonker. "Als dat hele zware massa's zijn, zou je die kunnen waarnemen. Met heel ingewikkelde, maar wel heel gevoelige instrumenten, is het nu gelukt om die rimpelingen te meten."
De rimpelingen zijn veroorzaakt door twee enorme zwarte gaten die in elkaar zijn opgegaan. "Overal waar die golven langskomen, duwen en rekken ze de ruimte een klein beetje op. Die kleine verandering beïnvloedt alles wat er in die ruimte zit, dus ook de aarde."
Wij merken daar overigens niets van, maar het gebeurt voortdurend, zegt Jonker. "Maar de effecten zijn zo bizar klein dat je alleen met dit soort speciale apparatuur er ook maar iets van zult merken. Miljoenen uren rekentijd met supercomputers die aan deze analyse zijn besteed, hebben geleid tot deze resultaten."
Nu we weten dat zwaartekrachtsgolven bestaan, is het nog maar de vraag wat we ermee kunnen. "Dat weten we inderdaad nog niet", zegt Jonker. "Maar toen de elektriciteit werd uitgevonden, hadden we ook nog geen idee wat voor toepassingen er mogelijk waren. Het wordt dus een grote verrassing."
"Het geeft astronomen in elk geval een enorm belangrijke nieuwe manier om te kijken naar hoe sterren zich nou eigenlijk gedragen. Tot nu toe hebben we met telescopen kunnen kijken naar het licht en andere straling, maar we hebben die zwaartekrachtsgolven nooit kunnen gebruiken. Dit is eigenlijk pas het begin. Het is pas de eerste meting. We hopen nog veel meer te zien."
We hebben eigenlijk alleen maar datgene bevestigd wat we al dachten.
Volgens Jonker hebben wetenschappers er een soort van zintuig bij gekregen. "Het is eigenlijk alsof we eerst wel konden zien, maar niet konden horen. En nu beginnen we langzamerhand ook te kunnen horen wat er in de ruimte gebeurt. Dat geeft heel veel nieuwe informatie die met andere telescopen nooit te achterhalen zou zijn."
Nobelprijs
Gaan de natuurkundelessen er nu ook anders uitzien? "Nee, juist niet", zegt Jonker. "We hebben eigenlijk alleen maar datgene bevestigd wat we al dachten."
Een Nobelprijs ligt in het verschiet. "Dat zou inderdaad zomaar kunnen, maar het wordt wel moeilijk om een winnaar uit te kiezen", zegt Jonker. "Er hebben meer dan duizend mensen aan meegewerkt en de Nobelprijs voor de Natuurkunde wordt maar aan maximaal drie mensen uitgereikt. Maar het is hoe dan ook een heel belangrijke vondst."
