Goedkope olie heeft verliezers en winnaars
Aan de daling van de prijs van ruwe olie lijkt maar geen einde te komen. Vandaag ging de prijs ook weer iets omlaag tot onder de 28 dollar per vat. In anderhalf jaar werd ruwe olie maar liefst 75 procent goedkoper. Een overzicht van oorzaken en gevolgen.
Hoe laag zijn de prijzen historische gezien?
In deze eeuw is olie een lange tijd niet zo goedkoop geweest als nu. Rond de millenniumwisseling schommelde prijs ook rond de 30 dollar. Na de aanslagen van 11 september 2001 in Amerika liep de olieprijs geleidelijk op tot 150 dollar in 2008.
Onder invloed van de economische crisis kelderde de prijs in 2008 binnen korte tijd naar 40 dollar. Naarmate de economie herstelde, liep tot de zomer van 2014 de olieprijs weer op.
Daarna is de olie geleidelijk goedkoper geworden. In de afgelopen anderhalf jaar daalde de prijs van 120 dollar naar minder dan 30 dollar op dit moment.
Waardoor is de olie zo goedkoop?
Het aanbod van olie is de laatste tijd veel groter dan de vraag. Veel landen die vroeger olie importeerden, zijn zelf gaan produceren om niet afhankelijk te zijn van Rusland en de olie-exporterende landen in het Midden-Oosten. Zo is in onder andere de Verenigde Staten de productie van schaliegas en -olie op gang gekomen. Daarvan is er nu zo veel dat de VS zelfs schalie-olie in het buitenland verkoopt.
Aan de andere kant staat de vraag onder druk door energiebesparende maatregelen in vooral Europa en Amerika. Ook wordt steeds meer duurzame energie opgewekt uit bijvoorbeeld zon en wind.
Intussen blijven de traditionele exportlanden doorgaan met het oppompen van olie. Ze hebben hun oliedollars hard nodig en houden zich ondanks de tegenvallende opbrengst niet in. Door het grote aanbod is het oliekartel OPEC niet in staat om een vuist te maken.
Daar zijn de laatste tijd nog wat incidentele factoren bijgekomen. Zo staat de vraag onder druk door de milde winter tot nu toe in Europa en Noord-Amerika. Daar komt bij dat er nu ook Iraanse olie op de markt komt, nadat de economische sancties tegen dat land zijn opgeheven.
Wat betekent dit voor de olieproducerende landen?
Veel landen zitten in het nauw omdat ze erg afhankelijk zijn van de inkomsten uit de olie-export. De bodem van de financiële reserves komt in zicht. In veel gevallen zijn overheidsbegrotingen gebaseerd op een olieprijs die soms tientallen dollars hoger ligt dan de 28 dollar die nu voor een vat wordt betaald.
Een land dat inmiddels al in een diepe crisis zit is Venezuela. De overheidsuitgaven in dit land komen voor 96 procent uit olie. In Nigeria, waar de overheid 70 procent van zijn inkomsten uit de olie-export haalt, gaat het niet veel beter. Beide landen kampen met een hoge inflatie.
Rusland, met een productie van 11 miljoen vaten per dag een van de grootste exporteurs ter wereld, heeft ook grote zorgen. De koers van de roebel is ingestort. De Russische overheid leunt voor 70 procent op de olie-inkomsten. De staatsbegroting voor 2016 die president Poetin vorige maand ondertekende, moet nu al worden bijgesteld. De begroting ging uit van een gemiddelde olieprijs dit jaar van 50 dollar. In de bijgestelde begroting wordt 25 dollar aangehouden.
Wat zijn de gevolgen voor Nederland?
De lage olieprijs is goed voor de economie. Hoe goedkoper de olie, hoe meer bedrijvigheid. Voor minister Dijsselbloem van Financiën is het minder goed nieuws. Nederland is indirect ook een 'olie-exporterend' land omdat wij aardgas produceren. Daar verdient de overheid aan, maar de lage olieprijs drukt ook de prijs van het aardgas. Daarmee komt er in eerste instantie minder geld in de staatskas.
Uiteindelijk valt de schade voor de schatkist wel mee, denkt Wim Suyker van het Centraal Planbureau. "De economie zal dankzij de lage energieprijzen sneller groeien en dat heft het nadeel van de lagere aardgasbaten wel op."
Wat gaan de consumenten van de lage olieprijs merken?
Automobilisten merken al maandenlang dat de prijzen aan de pomp in een glijvlucht zitten. Daar zal het niet bij blijven, ook het aardgas in onze woningen wordt onder invloed van de lage olieprijs goedkoper. Het effect op de gastarieven is niet zo snel zichtbaar als bij de autobrandstoffen.
Onder invloed van de lage energieprijzen zal ook de inflatie laag blijven, zegt Suyker. "Dat betekent dat we geld overhouden dat we ergens anders aan kunnen besteden."