Apothekers waarschuwen: medicijntekorten stijgen alarmerend

Het aantal medicijnen dat in Nederland korte of lange tijd niet leverbaar is, blijft alarmerend stijgen. Dat meldt apothekersorganisatie KNMP aan de NOS op basis van de cijfers over 2015. Vorig jaar waren 625 middelen enige tijd niet leverbaar. In 2014 en 2013 ging het om respectievelijk 527 en 426 middelen. De KNMP houdt sinds 2004 landelijke cijfers bij over welke middelen twee weken of langer niet beschikbaar zijn. Sinds 2013 is er sprake van een stijging.

Tijdelijke tekorten ontstaan vaak door productieproblemen of door een toegenomen vraag. Definitieve tekorten ontstaan volgens de apothekersorganisatie in zeventig procent van de gevallen om economische redenen. Farmaceuten zien weinig brood in het maken van goedkope medicijnen voor de Nederlandse markt, die vervolgens weinig worden afgenomen.

Voor minister Schippers van Volksgezondheid zit daar nu precies het probleem: de oorzaken liggen vaak buiten het bereik van Nederlands beleid. De overheid kan daardoor meestal alleen de gevolgen proberen te bestrijden, in plaats van de problemen structureel aan te pakken. Wel zorgt de overheid dat er zo snel mogelijk alternatieve middelen worden gevonden voor patiënten. Volgens het ministerie lukt dat ook "in het overgrote deel van de gevallen."

Verantwoordelijkheid

Nefarma, de brancheorganisatie van farmaceuten, geeft aan dat farmaceuten deels zelf een maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen. "Dat gebeurt ook al. Wij doen ons uiterste best om het tijdig aan te geven als er een tekort dreigt. We willen graag in gesprek met verschillende partijen als nu blijkt dat het beter kan."

"Nederland is voor farmaceuten een relatief oninteressant afzetgebied, vanwege lage geneesmiddelconsumptie, een laag inwoneraantal en lage medicijnprijzen", zegt Gerben Klein Nulent, voorzitter van de KNMP.

Zorgen om antibiotica

In 2015 waren er vooral veel leveringsproblemen met antibiotica. Dat verontrust de KNMP, omdat die tekorten mogelijk resistentie in de kaart spelen.

"In Nederland proberen we met z'n allen het gebruik van antibiotica zoveel mogelijk te beperken", zegt Klein Nulent. "Als een antibioticum nodig is, starten we het liefst met een stof die alléén werkt tegen de bacterie die de infectie veroorzaakt."

Als zo'n middel niet leverbaar is, moeten patiënten noodgedwongen over op een antibioticum dat op meer dan één bacteriesoort aangrijpt. Bacteriën worden daardoor sneller ongevoelig voor het middel en eenvoudige infecties zijn daardoor moeilijker te bestrijden.

Patiënten in het gedrang

Vorige week werd bekend dat schildklierpatiënten die het middel Thyrax gebruiken tijdelijk moeten overstappen op een ander, vergelijkbaar medicijn, omdat de Thyrax Duotab-tabletten die ze gebruiken op raken. De producent is verhuisd en heeft de voorraad niet op orde.

In augustus vorig jaar bleek dat het antibioticum Penidural komende jaren niet leverbaar is. Artsen schreven dat middel onder meer voor bij huidontstekingen en longontsteking. In oktober kwam minister Schippers met zorgverzekeraars tot de oplossing dat het middel zolang nodig uit het buitenland gehaald kon worden.

"Het komt in de apotheek dagelijks voor dat een middel niet leverbaar is", vervolgt Klein Nulent. Tot nu toe is het steeds gelukt met kunst- en vliegwerk ergens een vervangend middel vandaan te halen. Maar we moeten er niet aan denken dat dit echt misgaat. Dan is de maatschappelijke schade enorm."

Huisartsen bezorgd

Ook het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) spreekt van een zorgelijke ontwikkeling. "Patiënten moeten regelmatig wisselen van geneesmiddel. Dat kan leiden tot fouten. Bovendien maakt het patiënten ongerust als het merk dat ze gewend zijn niet voorhanden is."

Huisartsen vragen zich af of het überhaupt wel is toegestaan dat een fabrikant de productie van een geregistreerd medicijn (tijdelijk) stopt, zonder dat ruim van tevoren aan te kondigen.

De KNMP en het NHG hopen dat de overheid met partijen in gesprek gaat om de stijging een halt toe te roepen.

Patiënten

De patiëntenfederatie NPCF pleit voor een scherper toezicht op medicijnen waar grote groepen patiënten van afhankelijk zijn. Ook vraagt de federatie zich af of Nederland niet meer structurele afspraken kan maken met buurlanden.

De NPCF benadrukt dat er tot op heden altijd oplossingen zijn gevonden voor medicijnen die tijdelijk niet leverbaar waren.

Kamervragen

Het CDA stelde in juni vorig jaar al Kamervragen over de aanhoudende stijging van medicijntekorten. Minister Schippers antwoordde onder meer dat de stijging haar zorgen baart en dat het effect van de werkgroep geneesmiddelentekorten kennelijk nog niet toereikend is.