2016 wordt jaar van het Nederlandse boek

• Jeroen Wielaert

  Verslaggever

Nederland gaat een feest maken van lezen. 2016 is het Jaar van het Boek. Dat werd vanmiddag in Amstelveen ingeluid door minister Bussemaker. De feestelijkheden blijven niet beperkt tot de landsgrenzen.

De climax moet in oktober komen in Frankfurt, op de jaarlijkse Buchmesse. Dan staan Nederland en Vlaanderen speciaal in de belangstelling. "Het zijn de Olympische Spelen van het boek", zegt Eppo van Nispen tot Sevenaer, voorzitter van de 'feestcommissie'.

Nederland was in 1993 eerder gastland op de Frankfurter Buchmesse. Het betekende een internationale doorbraak voor Anna Enquist, Harry Mulisch en Cees Nooteboom. In hun kielzog hebben tal van andere Nederlandse, maar ook Vlaamse, auteurs succes geboekt met vertalingen.

Twee jaar geleden ontving de directie van de Buchmesse opnieuw een Nederlands bidboek. Het had verrassend snel succes.

Bas Pauw is namens het Nederlands Letterenfonds directeur van 'Frankfurt 2016'. Hij legt uit: "De Duitsers zien ons als een belangrijke speler in het Europese spectrum. Ze hebben ons graag te gast. Ze verwachten van ons een gastland 2.0 te zijn. De afgelopen jaren begonnen die gastlanden erg op elkaar te lijken. De Duitsers hopen dat Nederland en Vlaanderen de presentatie ook inhoudelijk weer een boost kunnen geven. Daarbij gaat het niet alleen om literatuur, maar ook om andere genres, de creatieve industrie en innovatie. Dat vonden de Duitsers aantrekkelijk aan ons bid."

Nonsens

Van Nispen tot Sevenaer krijgt van journalisten vaak de vraag: wie leest er nou nog een boek? Het boek is toch uit? Ook in Amstelveen had hij zijn ferme antwoord paraat: "Onzin! Nonsens! Je moet het boek juist vieren, ook de jeugd ermee in aanraking brengen. Het boek is de basis van onze maatschappij. Zonder boeken zouden we niet zijn wie we zijn. Ze zijn belangrijk voor de verspreiding van kennis, kunnen mensen literatuur brengen in alle uithoeken. Eigenlijk zou je een Eeuw van het Boek moeten hebben, of nog liever: meerdere eeuwen."

Er is een hele reeks activiteiten gepland voor het bijzondere boekenjaar. In februari komt in de Amsterdamse Stadsschouwburg een literaire benefietvoorstelling. Van de opbrengst worden boeken gekocht voor kinderen van vluchtelingen.

Op Schiphol keert de Airport Library terug. Eind april begint de Verkiezing van het Belangrijkste Nederlandse Boek. Na de afsluiting, eind september, volgt een groots boekenfestival, als opmaat van de tocht naar de Buchmesse.

Max Havelaar

Minister Bussemaker vertelt dat ze moeite had om een Belangrijkste Boek te noemen. "Er zijn zo veel mooie boeken. Zelf was ik vroeg onder de indruk van Max Havelaar. Dat had te maken met de Indische tijd van mijn vader en mijn opa. Maar morgen kan het weer een ander boek zijn. Zo gaat het elke dag, een heel jaar lang."

De minister weet dat het in Frankfurt niet alleen om de schone letteren gaat, maar vooral om de winstcijfers van de boekenmarkt. De Buchmesse is big business. Het is allebei van even groot belang, vindt Bussemaker. Ze zegt: "Het is wel een plek om het Nederlandse boek breed te presenteren aan een internationaal publiek. Dat is de vorige keer ook gebeurd. Het is voor ons ook een manier om het boek in al zijn gedaantes te presenteren, ook in video, architectuur en toneelstukken."

Bussemaker is optimistisch over de status van het boek na een periode van crisis. "We hebben een moeilijke tijd gehad met boekhandels en een keten als Polare. Ik zie veel creativiteit in reactie op de zware bezuinigingen die ook de bibliotheken hebben getroffen. Er komt nu meer verbinding met de buitenwereld. Het zijn niet langer verzamelplaatsen van boeken, maar ook ontmoetingsplekken, waar vluchtelingen ook hun eerste taallessen kunnen krijgen."

Bussemaker denkt dat een vluchteling niet snel Max Havelaar uitleest. "Maar ik heb zelf veel gehad aan kinderboeken waarin veel tegenstellingen voorkwamen. Dat kan ook belangrijk zijn voor vluchtelingen: hen over tegenstellingen te leren met begrippen als zwart en wit, donker en licht, koud en warm. Kinderboeken kunnen voor hen ook belangrijk zijn om kennis te maken met de taal", zegt de minister.