Elsevier sluit akkoord met universiteiten

Meer wetenschappelijke artikelen zullen vanaf komend jaar gratis beschikbaar zijn. Uitgeverij Reed Elsevier en de Vereniging Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) hebben daarover een akkoord gesloten.

Daarin staat dat in 2018 30 procent van de artikelen die Nederlandse wetenschappers naar Elsevier sturen na publicatie voor iedereen te lezen zijn, via 'open access'. De komende drie jaar wordt daar trapsgewijs naartoe gewerkt.

Nu is het nog zo dat Elsevier, net als veel andere wetenschappelijke uitgevers, veel geld verdient aan lezers die betalen voor toegang tot artikelen. Ook betalen universiteiten veel geld voor pakketten abonnementen om toegang te krijgen tot de publicaties. Volgens de universiteiten is dat model niet eerlijk.

"Het model waarin universiteiten betalen voor abonnementen, is heel winstgevend voor uitgevers. Maar dat wetenschappelijk onderzoek dat met publiek geld is betaald achter een betaalmuur komt, is onjuist", zegt VSNU-woordvoerder Bastiaan Verweij.

Deadline

Twee jaar lang hebben de universiteiten met de uitgever onderhandeld. Dat het zo lang duurde, komt volgens Verweij doordat er veel op het spel stond voor beide partijen. "Elke paar jaar onderhandelen we samen met alle universiteiten over de abonnementskosten. Nu hebben wij gezegd: we gaan alleen verlengen als er open access komt. Uitgevers zien hun model onder druk staan."

Tegelijk zouden universiteiten zonder deal de toegang tot de tijdschriften van Reed Elsevier, waar belangrijke titels tussen zitten, vanaf 1 januari verliezen. Dat is nu voorkomen.

Ook Philippe Terheggen, managing Director Journals bij Elsevier, laat weten blij te zijn met de overeenkomst. Volgens Terheggen zijn de abonnementen op wetenschappelijke artikelen belangrijk voor de status van Nederland als vooraanstaand onderzoeksland.

Alles gratis

Eerder konden universiteiten al soortgelijke afspraken maken met andere grote uitgevers, zoals Springer en Sage. Ook scherpte de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek begin deze maand de subsidievoorwaarden aan. Alle publicaties die vanaf nu voortkomen uit een subsidie van het NWO, moeten openbaar toegankelijk zijn.

De universiteiten hopen dat op den duur alle wetenschappelijke artikelen voor iedereen gratis te lezen zijn. Ook staatssecretaris Sander Dekker wil dat. Dat wordt 2014, schreef hij in 2013 in een brief aan de Kamer.