Minder resistente bacteriën in kippenvlees
Het aantal multiresistente bacteriën op en in kippenvlees in de Nederlandse supermarkten is flink gedaald. Dat blijkt uit onderzoek van het Amphia Ziekenhuis in Breda. Multiresistente bacteriën zijn bacteriën die ongevoelig zijn voor verschillende typen veelgebruikte antibiotica.
De onderzoekers hebben gekeken naar bacteriën die door toedoen van het enzym ESBL ongevoelig zijn voor de werking van voor mensen belangrijke antibiotica die in het ziekenhuis via een infuus worden toegediend.
Zulke bacteriën met ESBL's kunnen slecht behandelbare infecties veroorzaken. De daling van het aantal multiresistente bacteriën in kippenvlees komt door een sterke afname van het antibioticagebruik in de intensieve veeteelt.
Kwetsbaar
Infecties die door zo'n multiresistente bacterie veroorzaakt worden zijn moeilijk te bestrijden. Dat moet in het ziekenhuis gebeuren en kost dus ook veel geld. In het ergste geval zijn dergelijke infecties niet meer te bestrijden.
Multiresistente bacteriën kunnen vooral gevaarlijk zijn voor mensen met een kwetsbare gezondheid zoals heel jonge kinderen, chronisch zieken, ouderen en mensen die net een zware operatie hebben ondergaan.
Drie keer onderzocht
In 2009 bevatte ruim 81 procent van de geteste kippenvleesmonsters multiresistente bacteriën, in 2013-2014 was dat 84 procent geworden. In juni en juli van dit jaar vonden de onderzoekers een fikse daling van het aantal ESBL-bacteriën in kippenvlees. Toen bevatte nog 47 procent van het kippenvlees uit vier verschillende supermarktketens multiresistente bacteriën.
Vlees van scharrelkippen bevat bijna de helft minder resistente bacteriën dan vlees van minder diervriendelijk geproduceerde kippen.
Eén van de vier supermarktketens scoort veel slechter dan de andere drie. Daar is bijna driekwart van al het kippenvlees nog steeds besmet met bacteriën met ESBL's. Bij de best scorende supermarkt is dat ruim een kwart. De onderzoekers willen niet de namen van de supermarkten noemen.
Veeteelt
Sinds 2009 is het antibioticagebruik in de intensieve veeteelt met zo'n 60 procent gedaald. Die daling is vooral opgetreden in de jaren 2010 tot en met 2012. In 2013 en 2014 nam het antibioticagebruik ook nog af, maar niet meer zo sterk als in de jaren ervoor. Het is niet duidelijk waarom de terugloop van deze bacteriën later is begonnen, dan de afname van het antibioticagebruik.
De veesector heeft in 2010 met de minister afgesproken dat er in 2013 twintig procent minder antibiotica gebruikt zou worden dan in 2009. Dat is vrijwel meteen verhoogd tot vijftig procent minder. Intussen is de doelstelling dat er eind van dit jaar zeventig procent minder antibiotica in de diersector gebruikt wordt dan in 2009.
Gezien het sterk teruggelopen tempo van de daling in 2013 en vooral 2014, is het onwaarschijnlijk dat die doelstelling gehaald wordt.
Boodschappen doen
De leden van de onderzoeksgroep van professor Jan Kluytmans van het Bredase ziekenhuis hebben voor alle drie de onderzoeken kippenvlees ingekocht in supermarktfilialen. Dat vlees is in het laboratorium onderzocht op de aanwezigheid van bacteriën met ESBL's.
Bij de gevonden bacteriën ging het in negentig procent van de gevallen om de darmbacterie E.coli.
Mensen
Dezelfde onderzoekers hebben in een andere studie, die vorige maand gepubliceerd is, gekeken naar het voorkomen van bacteriën met ESBL's in mensen. Van 2010 tot en met 2014 zijn op één dag in november alle patiënten in het Amphia daarop onderzocht.
Het aantal patiënten dat ESBL-bacteriën bij zich droeg was in die periode steeds ongeveer vijf procent. Maar binnen die groep nam het aantal mensen dat hetzelfde genetische type bacterie met ESBL bij zich had als veel kippen ook hebben, sterk af van 44 naar 25 procent.
Voor de hand
De onderzoekers kunnen niet aantonen dat de daling van het aantal multiresistente bacteriën in kippenvlees en de afname van het aantal kippen-ESBL's in mensen één-op-één een gevolg zijn van de afname in het antibioticagebruik in Nederland. Maar een verband ligt wel voor de hand. Ook andere factoren zoals meer hygiënische slachtprocedures zouden een rol kunnen spelen.
Het is voor consumenten niet altijd mogelijk om de herkomst van kip te achterhalen. Op etiketten van supermarkten kan bijvoorbeeld staan "gehouden in Duitsland, België of Nederland"en "geslacht in Nederland" of "verpakt in Nederland". Soms staat de precieze herkomst er overigens wel op. Officieel moet de herkomst van het vlees op het etiket staan.