Uitgeleende Nederlandse woorden, van boss tot boncis

Het Deens voor vocht is fugt en in het Papiaments vògt. In beide gevallen is het woord 'geleend' uit het Nederlands.

Onze taal heeft niet alleen veel woorden van andere talen overgenomen, omgekeerd komen Nederlandse woorden in andere talen voor, al dan niet met een andere spelling.

De Uitleenwoordenbank die vandaag online is gegaan, bevat maar liefst 18.242 woorden die in 138 andere talen zijn opgenomen. Sommige van die woorden komen in meerdere talen voor. De samenstellers van de databank kwamen bijvoorbeeld afgeleide woorden van vocht in zes talen tegen.

Kapitein

"Uitgeleende woorden vormen de culturele sporen die Nederlanders en Vlamingen in contact met andere landen hebben achtergelaten", zegt Nicole van der Sijs, die de databank voor het Meertens Instituut heeft opgezet.

Niet verwonderlijk is dat in voormalige koloniën in de Oost en de West veel woorden uit het Nederlands stammen. Zo heten boontjes in het Surinaams-Javaans bontyis, op Ambon worden ze boncis genoemd.

In Japan zijn veel wetenschappelijke woorden uit het Nederlands gehaald, zoals temperatuurmeter dat in het Japans tarumomètoru is. Voor het Russisch stonden veel Nederlandse scheepvaarttermen model. In Rusland heet een kapitein káptén of kaptejn, een kiel wordt daar kil genoemd.

Klapschaats

Het vaakst uitgeleende woord is baas. Van der Sijs: "Dat is in het Engels boss geworden en via het Engels in veel andere talen terechtgekomen. En zo komt het ook weer bij ons terecht omdat we hier soms ook over boss spreken."

Het uitlenen gaat nog steeds door. Tegenwoordig zijn het vooral handelstermen die worden overgenomen, zoals Maaslander en Kollumer. Ook namen van nieuwe vindingen vinden hun weg in andere talen, zoals klapschaats en rollator.