Black Friday, een nieuwe traditie om winst te maken

Net als voorgaande jaren doen ook dit jaar weer meer Nederlandse bedrijven mee aan Black Friday. In de Verenigde Staten is dat al decennialang de dag na Thanksgiving. Vandaag zijn veel mensen vrij in de VS en veel winkels bieden in de aanloop naar Kerstmis producten voor dumpprijzen aan.

"Vier jaar geleden kwamen er voor het eerst vragen bij ons binnen over Black Friday", zegt Ineke Strouken, directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed. "Nu doen steeds meer bedrijven eraan mee."

In tegenstelling tot de VS staan er in Nederland geen lange rijen voor de winkels; de producten worden voornamelijk online aangeboden. "Sinds gisteren heb ik al zeker dertig mails ontvangen met aanbiedingen", zegt een consument. Die komen voornamelijk van Amerikaanse bedrijven die haar gegevens hebben, maar ook steeds meer Nederlandse bedrijven bieden koopjes aan. "Ik heb een harde schijf nodig en die ga ik op deze manier kopen. Dat scheelt echt in de prijs."

Waarschijnlijk zijn er in Nederland nog heel wat mensen die niet weten wat Black Friday is, maar dat gaat veranderen, denkt Strouken. "Sinterklaas en Kerstmis komen eraan, mensen moeten inkopen doen en de commercie pakt alles aan om winst te maken. Dit is een grote kans en daarom wordt het hier waarschijnlijk ook groot." Niet voor niets verwijst het 'zwart' in Zwarte Vrijdag naar 'zwarte cijfers' en dat betekent winst maken.

Het is de zoveelste Amerikaanse traditie die overwaait naar Europa. Eerder namen we onder meer Moederdag, Valentijnsdag en Halloween over. Ze hebben één ding met elkaar gemeen: bedrijven maken er enorme winsten mee.

Dat de commercie die nieuwe tradities verwelkomt, is dus logisch maar is er ook bij de consumenten behoefte aan? Volgens Strouken zijn sommige nieuwe gewoontes, zoals Halloween, een excuus om iets te vieren. "De samenleving is tegenwoordig erg individualistisch. Vroeger kende je je omgeving en de gemeenschap. De buurt en familie waren belangrijk. Dat is nu anders: en daarom is er meer behoefte aan openbare feesten, want mensen ontmoeten is niet meer zo vanzelfsprekend."

Een andere reden is volgens Strouken dat mensen "in deze jachtige samenleving" afleiding en avontuur zoeken. Halloween is dan een goede manier om even helemaal te ontsnappen uit het dagelijks leven, zegt ze.

Het is lastig te onderzoeken hoe een traditie overwaait, zegt Strouken. "In het geval van Black Friday zijn het waarschijnlijk een paar middenstanders geweest die dit in de VS hebben gezien. Ze introduceren het in Nederland omdat ze denken dat het werkt en anderen nemen het over."

De term Black Friday werd voor het eerst gebruikt in Philadelphia in de jaren 60. Daarna ontwikkelde het zich in de rest van de VS. In Nederland hebben we wel soortgelijke acties, zoals het V&D Prijzencircus en de Dolle Dwaze Dagen in de Bijenkorf. "Maar dat Zwarte Vrijdag vlak voor Sinterklaas en Kerstmis valt, komt natuurlijk wel heel goed uit", zegt Strouken.

Volgens Strouken is het moeilijk vast te stellen wanneer een nieuwe traditie precies is geïntroduceerd. "In 1982 vierde een groep Ierse studenten Halloween in Nederland, maar het kan best zijn dat het hier al eerder werd gevierd door Amerikanen, dus het is niet te meten wanneer het is begonnen." Ruim dertig jaar later is deze traditie nog altijd niet helemaal ingeburgerd, maar wint het ieder jaar aan populariteit.