Ombudsman: mensen onterecht vastgezet voor boete

Mensen die hun verkeersboete niet kunnen betalen, moeten niet in de cel worden gezet. Dat vindt de Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen. Volgens de ombudsman is de maatregel zinloos en ontwricht hij het dagelijks leven.

Vorig jaar diende het Openbaar Ministerie bij de rechter bijna 140.000 verzoeken in om wanbetalers in gijzeling te mogen nemen. Het leidde in 21.000 gevallen daadwerkelijk tot vastzetting. Het gaat vooral om verkeersboetes, maar ook om andere vergrijpen als wildplassen.

Dwang

Gijzeling is een dwangmiddel, de boetes moeten daarna alsnog worden betaald. Na dreiging met vastzetten betaalt 40 procent van de burgers alsnog.

Volgens Van Zutphen is de maatregel ineffectief. Wie geen geld heeft, kan ook na gijzeling niet betalen, zegt hij. Verder zijn de maatschappelijke kosten hoog. Het OM zou volgens de ombudsman beter moeten uitzoeken waarom mensen hun boetes niet hebben betaald.

Door wetgeving zijn boetes niet alleen hoger geworden, ze worden ook sneller verhoogd. Per 50 euro boete geldt een dag gijzeling. Iemand mag maximaal zeven dagen in hechtenis worden genomen.

De ombudsman noemt het een zaakgericht, verhard systeem. Er wordt niet gekeken naar de persoonlijke omstandigheden van mensen. Iemand krijgt een vordering van de rechter en wordt soms bij verstek veroordeeld tot gijzeling.

De procedures verlopen geautomatiseerd, zonder individuele beoordeling. Pas als agenten iemand komen ophalen, zien ze om wie het gaat.

Menselijke maat

Staatssecretaris Dijkhoff vindt ook dat er soms wel heel makkelijk wordt gegijzeld. "We moeten kijken naar de menselijke maat. Mensen die wel willen, maar niet kunnen betalen, mogen niet meer gegijzeld worden", zei hij begin dit jaar.

Het OM zegt dat er de laatste tijd veel is gedaan om tot een meer persoonsgerichte aanpak van wanbetalers te komen. Zo wordt informatie van schuldhulpverleningsinstanties beter benut, zodat verzoeken aan de rechter om iemand te mogen gijzelen beter kunnen worden onderbouwd. Soms kan een wanbetaler een betalingsregeling treffen met het Centraal Juridisch Incassobureau.

Een probleem blijft dat wanbetalers zelf vaak niet meewerken, zegt het OM. Daardoor is het moeilijk een beeld van iemands persoonlijke en financiële situatie te krijgen.