Nabestaanden en politici kijken uit naar MH17-rapport
De nabestaanden van de inzittenden van vlucht MH17 worden vanochtend als eerste geïnformeerd over de bevindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Bijna 15 maanden geleden stortte het vliegtuig neer in Oost-Oekraïne.
Tijdens een besloten bijeenkomst in het World Forum in Den Haag krijgen zo'n 600 nabestaanden van voorzitter Joustra van de Onderzoeksraad als eerste de conclusies van vier verschillende onderzoeken te horen.
Volgens verslaggever Henrik-Willem Hofs staat de uitkomst van het eerste onderzoek naar de toedracht wel vast. "Dat zal waarschijnlijk zijn dat de oorzaak een Buk-raket was, die werd afgevuurd vanaf gebied dat in handen was van de pro-Russische rebellen."
Ook worden er antwoorden gegeven op een aantal andere vragen. Waarom duurde het twee dagen voordat er een complete passagierslijst kon worden gepresenteerd en waarom koos de luchtvaartmaatschappij voor de vliegroute die MH17 nam? Wat was er bekend over de situatie in het luchtruim boven het conflictgebied? En wie wist wat?
Geliefden
Voor veel nabestaanden zal de belangrijkste vraag zijn: hebben geliefden en familieleden in die laatste seconden bewust meegemaakt wat er gebeurde? Toenmalig minister Timmermans zei daar in oktober vorig jaar in een tv-interview over dat er een slachtoffer was gevonden met een zuurstofmasker op.
Na het informeren van de nabestaanden vertrekt Joustra naar vliegbasis Gilze-Rijen, zegt verslaggever Hofs. In de hangar is een gedeeltelijke reconstructie gemaakt van het vliegtuig met behulp van brokstukken. Iets na 13.00 uur zal Joustra de wereldpers vertellen wat het onderzoek heeft opgeleverd.
Politiek
In politiek Den Haag zal na de presentatie van Joustra indirect een discussie over de schuldvraag ontstaan, verwacht politiek verslaggever Joost Vullings. "Iedereen gaat ervan uit dat de raad bekendmaakt dat de Buk-installatie in rebellengebied stond. Eventueel zeggen de onderzoekers ook nog iets over waar de installatie vandaan kwam en waar die naartoe ging na de ramp. En dan krijg je toch een discussie over wie daarvoor verantwoordelijk is."
Parlementariërs kijken volgens Vullings met ergernis en zorg naar Rusland, waar de fabrikant van de Buk-raketten vanochtend de uitkomsten van een ander onderzoek presenteert. "De optimist zal zeggen: de moeite die de Russen doen om alternatieve scenario's aan te dragen, is een impliciete schuldbekentenis."
Welke verplichting?
De Russische weigering om mee te werken aan het onderzoek, is lastig. Premier Rutte zei na het neerstorten van het vliegtuig dat hij niet zal rusten totdat de daders berecht zijn. Een ambitie die hij niet lijkt te kunnen waarmaken, want Rusland werkt niet mee aan het uitleveren van verdachten en hield in de VN-Veiligheidsraad een resolutie tegen voor het oprichten van een tribunaal om MH17-verdachten te berechten.
"Dan kun je discussiëren over de toezegging van Rutte: heeft hij dit gezegd als inspanningsverplichting of resultaatsverplichting?", zegt Vullings. Volgens hem is er binnen het kabinet en de coalitie niets te merken van spanning rond dit rapport.
De conclusies zullen geen echte verrassingen opleveren. Alle onderzoeksraden uit betrokken landen kregen voor de zomer al een conceptrapport.
Explicieter
Ook de vliegroute en de informatie die eventueel bekend was over de situatie in de lucht boven Oost-Oekraïne, kunnen politiek gevoelig liggen. "Waarom vloog dat toestel boven het conflictgebied? Wat wist de overheid en wat is daarmee gedaan?", somt Vullings op. "D66 en CDA in de Tweede Kamer zitten daar al een jaar bovenop. Het is afwachten wat de raad daarover zegt."
De informatie en conclusies van de onderzoeksraad kunnen de verhouding met Rusland gecompliceerder maken. "Net na de ramp wilde Rutte niks zeggen over eventuele Russische betrokkenheid of verantwoordelijkheid om het onderzoek niet te dwarsbomen. Het rapport en de conclusies van de onderzoeksraad kunnen Rutte dwingen om explicieter te zijn."