Banken zitten in spagaat bij aanpak internetoplichting
De samenwerking tussen banken en de politie in de strijd tegen verkoopfraude op internet mag op papier perfect geregeld zijn, in de praktijk blijft deze vorm van oplichting voor de banken een worsteling. Het gevolg is dat gedupeerden zich vaak slecht geholpen voelen, zoals onder meer blijkt uit de Facebookfraude met kaartjes voor evenementen.
Een jaar geleden kondigden banken, politie en OM aan intensiever te gaan samenwerken op dit terrein. De politie stuurt sindsdien een melding aan de betrokken bank als er meerdere aangiftes van oplichting zijn voor hetzelfde rekeningnummer. De bank kan dan in actie komen, bijvoorbeeld door de rekening te blokkeren.
Deze afspraak moest een einde maken aan de totaal verschillende aanpak die banken in de strijd tegen internetoplichting hanteerden. Maar ook aan de "spagaat" waar zij zich in bevinden, zoals beveiligingsspecialist Yvonne Willemsen van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) het noemt.
Privacy
Aan de ene kant willen de banken hun klanten beschermen tegen oplichting en zo snel mogelijk actie ondernemen tegen mensen die hun betaaldiensten misbruiken. Aan de andere kant hebben banken een zorgplicht tegenover hun rekeninghouders. "Als je een rekening blokkeert en vervolgens blijkt dat je dat ten onrechte hebt gedaan, krijg je natuurlijk al snel een forse claim aan je broek", aldus Willemsen. "Het is lastig om het evenwicht altijd helemaal goed te vinden."
Sinds een jaar is er in elk geval een duidelijke richtlijn die banken houvast biedt: vijf keer slag en de oplichter is in principe uit. Maar de banken en de politie willen niet zeggen hoe vaak er rekeningen worden geblokkeerd. Zo is het ook moeilijk te beoordelen of de nieuwe aanpak werkt.
Snelheid
Een rondgang langs de vijf grote banken leert dat ook nu nog niet alle banken precies hetzelfde opereren. Sommige wachten op het afgesproken seintje van de politie en ondernemen daarna pas actie. Andere zeggen eerder in het geweer te komen: zij blokkeren al als er veel klachten over een bepaalde rekening zijn.
Aangiftes zijn daarbij nog niet per se vereist, al drukken de banken de klagers wel op het hart op zeer korte termijn aangifte te doen.
Ook de snelheid waarmee na de meldingen van de politie wordt ingegrepen, verschilt. ABN Amro geeft bijvoorbeeld om zorgvuldigheidsredenen de rekeninghouder eerst nog drie weken om zijn kant van het verhaal te laten horen. Gevolgen is dat een oplichter zijn praktijken nog drie weken kan voortzetten.
Checken
Ook een ander onderdeel van het convenant werkt nog niet 100 procent perfect, erkent Willemsen. De politie biedt sinds een jaar ook een 'checkfunctie' aan op de eigen site: voordat je als consument een aankoop op internet doet, kun je controleren of er meldingen zijn tegen een website, bankrekening, e-mailadres of telefoonnummer.
Alleen kennen nog weinig mensen die tool en maken de betrokken partijen er ook nog niet uitbundig reclame voor. "Wij zijn als NVB in elk geval van plan dit nadrukkelijker op onze eigen website onder de aandacht te gaan brengen", zegt Willemsen.
In alle gevallen is de kans klein dat gedupeerden hun geld nog terugkrijgen. Banken mogen geen geld terugvorderen dat iemand vrijwillig heeft overgemaakt. Alle redenen daarom om goed uit te kijken voordat je geld overmaakt naar een onbekende rekening.