'Wie zijn nou eigenlijk je vrienden?'

• Karin Alberts

  Verslaggever

De kinderen van groep 4 van de Annie M.G. Schmidtschool in Amsterdam hebben een vel voor zich waarop cirkels zijn getekend. Vijf cirkels, van klein naar groot, om elkaar heen. In middelste cirkel staat ‘ik’. Op het vel moeten ze in de cirkels daaromheen invullen wie het dichtst bij hen staan.

Een jongen schrijft gedecideerd 'mensen van tv' en 'mensen op Instagram' op in de buitenste cirkel. Zijn familie en zijn beste vriend komen in de cirkel die meteen om 'ik' getekend staat.

Het is een opdracht die hoort bij de lessen van het Nationaal Media Paspoort, bedoeld om kinderen mediawijs te maken. En daar hoort de vraag bij 'wie zijn nou eigenlijk vrienden en wie niet'. Een vraag die lang niet elk kind hetzelfde beantwoordt.

Op je verjaardag

"Van de week was er een jongen die schreef 'gamers' in de cirkel die het dichtst bij 'ik' staat. Dan vraag ik waarom. En dan zegt hij: die ken ik goed, want ik kom ze elke dag tegen. Dan vraag ik: wat is 'kennen' dan? Vraag je die gamers ook op je verjaardag?", zegt Bamber Delver, directeur van de Nationale Academie voor Media en Maatschappij, een van de makers van het lesprogramma.

"Je zet met die vragen de kinderen aan het denken. Ze moeten zelf een bewustzijn ontwikkelen over hoe ze omgaan met mensen die ze online tegenkomen."

Wetenschappelijk getest

Lessen om kinderen mediawijs te maken, zijn niet nieuw. Wat nieuw is aan deze methode is dat wetenschappelijk is getest wat werkt en wat niet. En er is al lesmateriaal beschikbaar voor kinderen vanaf groep 1.

Op de vraag of dat niet te jong is, antwoordt Delver: we leren kleuters toch ook al dat ze niet met vreemde mensen mogen meegaan in de speeltuin? "Van jongs af aan ben je als opvoeder en docent bezig het geweten te vormen van kinderen. En kleuters zijn al actief op een tablet, waar ze online spelletjes doen. Dan moet je dus ook al beginnen met voorbereiden voor de stappen die daarna gaan komen. Als je wacht tot groep 6, dan ben je te laat."

"Voor die tijd hebben veel kinderen online al contact met anderen. Voor kinderen van deze generatie lopen de online-wereld en de offline-wereld door elkaar. Als volwassenen zijn wij verantwoordelijk om ze daarin op te voeden."

Meehollen

Volgens Delver behandelen Nederlandse ouders kinderen te vaak als jong-volwassenen. "Kinderen zijn naïef. Ik spreek meisjes van 13 die zich hebben uitgekleed voor de webcam. Als je vraagt waarom ze dat deden, antwoorden ze dat de jongen die dat vroeg heel aardig was.

"Wij verwachten veel te veel van onze kinderen op het gebied van zelfbescherming, maar dat moet je ze leren. Je laat het fietsje van een kind ook pas los als hij zijn evenwicht kan bewaren. Tot die tijd hol je mee en houd je hem vast. Zo zou het ook met sociale media moeten gaan."

Het Nationaal Media Paspoort is voor scholen gratis te downloaden via www.nationaalmediapaspoort.nl .