Prinsjesdagtradities komen en gaan

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis

Door redacteur Koninklijk Huis Piet van Asseldonk

Dinsdag is de derde dinsdag van september en dus Prinsjesdag. Dat wil de traditie. Die dag, vaak het feest van de democratie genoemd, lijkt geheel en al opgetrokken uit aloude tradities. Maar dat in ons nationale geheugen geëtste beeld strookt niet met de werkelijkheid. Tradities, of wat daarvoor doorgaat, rond Prinsjesdag komen en gaan. Zelfs de derde dinsdag in september als onwrikbaar tijdstip ervoor staat op de tocht.

Vanwege nieuwe regels moeten de EU-lidstaten hun begrotingen tijdig aan Brussel voorleggen. Het is denkbaar dat Prinsjesdag daardoor in de toekomst vervroegd moet worden. Grondwettelijke regels die dat verhinderen zijn er niet.

Denkend aan Prinsjesdag zien we de koning die volgens een vaste route in de Gouden Koets van Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal rijdt. In de Troonrede voor de Verenigde Vergadering van Eerste en Tweede Kamer ontvouwt hij daar de kabinetsplannen voor het nieuwe jaar.

Gouden Koets

Daarna wordt hij op aangeven van de voorzitter van de Eerste Kamer, die de Verenigde Vergadering voorzit, toegejuicht: Leve de koning! Hoera, hoera, hoera! Terug in zijn paleis verschijnt de koning op het balkon en mag het toegestroomde volk hem toejuichen. Intussen schijnt het Oranjezonnetje volop.

Allemaal oude nationale tradities waar niet aan te tornen valt. Maar niet heus.

Na dit jaar zal koning Willem-Alexander een paar jaar niet met de Gouden Koets naar het Binnenhof komen. De koets, sinds 1903 ingezet op Prinsjesdag, moet worden gerestaureerd. In 1974 was er ook geen Gouden Koets: koningin Juliana kwam met de auto naar de Ridderzaal vanwege een gijzeling in de Franse ambassade.

Troonrede

Als het Binnenhof – met uitzondering van de eerder gerenoveerde Ridderzaal - volgens de plannen van het kabinet vanaf 2018 op de schop gaat, zal de Gouden Koets niet steeds zijn vaste route kunnen volgen. Dat is vanwege bouwwerkzaamheden in de stad overigens al heel vaak niet het geval. Om het dit jaar niet al te bont te maken is er tijdelijk een nieuw stukje asfalt aangelegd.

Harde kern van Prinsjesdag is de Troonrede van de Koning. De woorden Prinsjesdag en Troonrede staan echter niet in de Grondwet, net zo min als de eis dat de koning die moet voorlezen. Koningin Wilhelmina heeft vanwege boosheid, ziekte en zwangerschap de Troonrede een paar keer door een minister laten voorlezen.

Financiën

Er zijn mensen die het überhaupt juister vinden dat de minister-president de kabinetsplannen presenteert in plaats van het boven de partijen staande staatshoofd. Maar de plannen moeten wél elk jaar op enig tijdstip worden gepresenteerd (artikel 65 Grondwet).

En de minister van Financiën, met of zonder koffertje, moet het parlement ook elk jaar een begroting voorleggen (artikel 105 Grondwet). Dat is zo’n beetje het enige wat de Grondwet rond Prinsjesdag eist.

Daarnaast zijn er komende en gaande tradities. Er zijn dus ook nogal wat prille tradities. Voorbeelden daarvan zijn het uitlekken van de kabinetsplannen en de hoedenparade.