Getuige: jihadverdachten zijn 'spektakelactivisten'

• Nicole le Fever

  Verslaggever

Door verslaggever Nicole le Fever

De verdachten in het 'Haagse' jihadproces in de Bunker in Amsterdam bedrijven 'spektakelactivisme'. Dat verklaarde cultureel antropoloog Martijn de Koning. Hij werd op de eerste twee dagen van het proces als getuige-deskundige gehoord en als getuige voor de verdediging. De Koning was op de eerste twee dagen de enige die door de rechtbank werd gehoord.

De tien verdachten wordt ronselen voor de jihad ten laste gelegd, opruiing en lidmaatschap van een criminele organisatie met terroristisch oogmerk. Straffen hiervoor kunnen oplopen tot 15 jaar. Maar wie naar De Koning luistert, hoort daar weinig hard bewijs voor.

Sinds 2011 volgt de antropoloog de groep uit de Haagse Schilderswijk. Als onderzoeker naar islamitisch activisme onderhoudt hij nauwe banden met radicale jongeren. Veel van zijn contacten zitten inmiddels vast of zijn naar Syrië vertrokken waar een aantal van hen inmiddels is omgekomen.

Schelmenstreken

Volgens De Koning zochten de verdachten de grenzen van het wettelijk toelaatbare op. Met humor, lachend in hun vuistje als hun ideologische schelmenstreken de media weer eens haalden.

De Facebook-pagina Islamitische Staat Schilderswijk moet volgens hem worden gezien als een provocatie. Op die pagina gebeurde weinig, aldus De Koning. Maar de pagina haalde de landelijke pers, werd serieus genomen. Daar moesten de verdachten smakelijk om lachen, dat het zo makkelijk was om zoveel commotie te veroorzaken.

De website De Ware Religie, waar verdachten zich volgens het Openbaar Ministerie schuldig maakten aan opruiing, draagt bij aan het debat, getuigt De Koning. Getuige-deskundige Ruud Peters die voor het Openbaar Ministerie op zal treden, deelt deze mening. De website wordt een tegenhanger van Geen Stijl genoemd.

Sollicitatiebrief

De eerste dag begon met vragen van de rechters over de onpartijdigheid van getuige De Koning. Was u met hen bevriend, heeft u een werkstuk gecorrigeerd, een sollicitatiebrief voor een van hen geschreven, of een kaartje gestuurd bij de geboorte van een kind, vond u ze aardig?

De Koning legt uit dat hij de mannen langdurig volgde en sympathie had voor een aantal van hen die hij langer kende. Ja, hij heeft wel eens een kaartje gestuurd. Nee, hij schreef geen sollicitatiebrief. Hij deelt hun opvattingen ook niet. Het was een professionele relatie, benadrukt hij.

Vier verdachten behoorden tot de 'inner circle' van de groep, betoogt De Koning: Azzedine C., alias Abou Moussa, Oussama C., alias Abou Yazeed, Rudolph H. alias Abu Suhayb en Soufiane Z., de naar alle waarschijnlijkheid in Syrië omgekomen Fighting Journalist. Met andere verdachten deelden ze dezelfde opvattingen. Ze steunden de jihad in Syrië.

De verdachten hebben ook nog wat vragen voor De Koning. "Heeft u me ooit zien ronselen?", vraagt Azzedine C. "Nee", zegt De Koning.

"Liket u wel eens wat, meneer De Koning?", is de vraag aan de deskundige. "Lijken?", vraagt De Koning. "Nee, liken." Iedereen lacht. Als De Koning wat langer wil nadenken over een antwoord, zegt Azzedine C.: "Neemt u gerust de tijd, ik zit al heel lang in voorarrest".

Ontspannen

De sfeer is gemoedelijk in de rechtbank. Verdachten Azzedine C. en Rudolph H. zitten achter elkaar en praten regelmatig. Ze lachen ontspannen. Er gaat een briefje van Oussama C. naar Jordi de J. Er wordt gezwaaid naar vrienden of familieleden op de publiekstribune achter glas. De vriendschap tussen de verdachten is zichtbaar in de rechtbank. Zowel Rudolph H. als Azzedine C. doen hun best de rol van de 19-jarige Oussama C. te verkleinen.

De Koning beantwoordt niet alle vragen. Hij wil geen informatie geven over mensen die niet terechtstaan. Omdat hij toegang heeft gekregen tot bepaalde kringen op voorwaarde van anonimiteit van zijn contacten.

Op de eerste procesdag waarschuwt de rechter hem dat hij daarvoor gegijzeld kan worden. Maar op dag twee weigert De Koning de identiteit de onthullen van de maker van een filmpje bij de Belgische ambassade in 2013. De rechter laat hem ermee wegkomen.

Mooi vak

Een van de verdachten volgt de rechtszaak vanuit Syrië, met baklava, chips en ijsthee, schreef Hatim R. gisteren op Twitter. Hij is een van de drie Syrië-gangers die bij verstek worden vervolgd. De anderen zijn Soufiane Z., die waarschijnlijk is omgekomen, en zijn broer Anis Z. Het twitteraccount van Hatim R. is inmiddels verwijderd.

Na twee dagen zit het verhoor van getuige-deskundige Martijn de Koning erop. "Cultureel antropoloog lijkt me een mooi vak", zegt de voorzitter van de rechtbank als hij De Koning na twee dagen getuigen hartelijk bedankt voor zijn tijd en inbreng.