Robot op aarde bestuurd vanuit de ruimte

Het zou een kruising kunnen zijn tussen een grasmaaier en het robotje WALL-E. In een hal bij ESTEC in Noordwijk staat de Interact Centaur klaar voor zijn gloriemoment. Vandaag zal de Deense astronaut Andreas Mogensen het wagentje besturen vanuit de ruimte.

Bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft de Centaur een andere bijnaam, vertelt Emiel den Exter van ESA's Telerobotics Lab. "Sommigen noemen hem de blue bug, de blauwe kever."

De Deense ruimtevaarder zal de kever in Noordwijk vanmiddag vanuit het internationale ruimtestation ISS aansturen met een joystick. NASA heeft zoiets al eens eerder gedaan met een ander robotautootje, maar de Europese Centaur gaat niet alleen maar rondrijden. Mogensen moet een zeer precieze taak uitvoeren. Hij moet met de robot een metalen pin grijpen en die daarna terugplaatsen in een paneel met maar 0,165 millimeter speling.

Ontploffende kernreactor

Het experiment heeft als doel nieuwe technieken te ontwikkelen voor missies naar de maan of Mars. Den Exter: "Op Mars is nog helemaal niks. Er staat geen ontvangstcomité klaar, dus het is belangrijk om robots te hebben die je vanuit een baan om Mars alvast voorbereidingen kan laten treffen. Robots op de maan zou je zelfs vanaf de aarde kunnen besturen, bijvoorbeeld om een telescoop op het maanoppervlak te bouwen."

Het Lab heeft een techniek ontwikkeld waarbij de bestuurder van de robot precies kan voelen wat de robot voelt, doordat de joystick op de afstandsbediening tegendruk geeft als de wagen een obstakel tegenkomt.

Die techniek is misschien nog wel belangrijker voor werk dichter bij huis. "Denk aan alle plaatsen waar je liever geen mensen naartoe stuurt. Diep in zee, maar ook naar een kernreactor die op ontploffen staat. De reactorexpert hoeft niet aan reddingswerkers uit te leggen wat ze moeten doen maar kan zelf een robot besturen. Daar kan de redding vanaf hangen."

Exoskeleton

Vanmiddag test ESA de techniek vanuit een ruimtestation op 400 kilometer hoogte. "De afstand die het signaal aflegt is zelfs 90.000 kilometer. Het gaat via satellieten en een grondstation in Amerika. Daardoor kunnen we contact houden met het ISS dat zelf in een baan om de aarde draait."

Er zit door die afstand wel een kleine vertraging in het signaal van bijna een seconde, maar dat is werkbaar, volgens Den Exter. "Een instabiel signaal zou desastreus kunnen zijn. Het moeilijke aan deze techniek is dat we een intuïtieve manier van besturen ontwikkelen. Dat is een heel andere techniek dan een Marswagen als Curiosity besturen. Die krijgt een commando en dan duurt het een kwartier voordat hij stukje gaat rijden."

ESA's Telerobotics-team heeft anderhalf jaar gewerkt aan het experiment. De volgende stap is de ontwikkeling van de joystick naar een zogeheten exoskelon. Al bijna geen science fiction meer: een 'skelet' van metaal en kunststof om je arm waarmee je nog beter kan voelen wat er met je robot gebeurt. "In feite maken we de joystick geavanceerder. Als je met je hele arm kan sturen zal het straks nog intuïtiever gaan."

Het experiment vanuit het ISS met de Interact Centaur in Noordwijk begint vanmiddag om 14.00 uur. Het is te volgen via een livestream van ESA.