Onderzoekers: bewijs voor structureel geweld in Nederlands-Indië

Nederlandse militairen gebruikten structureel en extreem geweld tegen Indonesiërs in de periode 1945-1950. Binnenkort verschijnen twee verschillende onderzoeken waarin die conclusie wordt getrokken.

De kwestie is actueel vanwege de herdenking, afgelopen weekend, van de Japanse capitulatie in 1945. Na die capitulatie riepen Indonesiërs de onafhankelijkheid uit en barstte een bloedige strijd uit tussen onafhankelijkheidsstrijders en Nederlandse troepen. Volgens grove schattingen kwamen 100.000 Indonesiërs en bijna 5000 Nederlandse militairen om het leven.

Mishandeling

Historicus Remy Limpach analyseerde voor zijn proefschrift overheidsarchieven en persoonlijke getuigenissen van militairen die in Nederlands-Indië dienden. Hij komt tot de conclusie dat ze zich onder meer schuldig maakten aan het mishandelen en doden van ongewapende Indonesiërs "buiten onmiddellijke gevechtsacties".

In zijn onderzoek spreekt Limpach het officiële standpunt van de Nederlandse regering tegen dat buitensporig geweld tussen 1945 en 1950 slechts bij uitzondering voorkwam. Volgende maand promoveert hij op zijn onderzoek aan de universiteit van Bern. Tot die tijd wil hij, behoudens een artikel in NRC Handelsblad van afgelopen vrijdag, zijn bevindingen niet toelichten.

Mensenrechten

De Leidse hoogleraar Gert Oostindie publiceert in oktober een studie waarin hij tot dezelfde conclusies komt. "Er zijn zonder twijfel mensenrechten geschonden", zegt Oostindie, die ook directeur is van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde. Hij onderzocht 700 gepubliceerde getuigenissen van 1400 soldaten.

In de getuigenissen worden ongeveer 700 afzonderlijke oorlogsmisdaden beschreven. Oostindie spreekt van een onthutsend aantal, dat in werkelijkheid waarschijnlijk nog veel hoger ligt. Hij wijst erop dat er getuigenissen zijn gepubliceerd van 'maar' 1400 soldaten, terwijl in Nederlands-Indië 220.000 Nederlandse militairen dienden.

Sumatra

Afgelopen weekend werd bekend dat Nederland zich mogelijk schuldig heeft gemaakt aan oorlogsmisdaden op het eiland Sumatra. De stichting Comité Nederlandse Ereschulden (K.U.K.B.) doet daar nu onderzoek naar.

Er is nooit eerder een grondig en grootschalig onderzoek gedaan naar mogelijke oorlogsmisdaden van Nederland in Indonesië. Hoogleraar Oostindie pleit daarom voor meer onderzoek naar het geweld.