Bedden in asielzoekerscentra blijven vaak leeg
Zo’n 750 tot duizend bedden in asielzoekerscentra blijven vaak onbeslapen, terwijl opvangplekken in azc’s steeds schaarser worden. Ze staan leeg, doordat vluchtelingen met een verblijfsvergunning liever bij familie of vrienden logeren dan in een azc. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, COA, wil die bedden nu gebruiken voor nieuwe asielzoekers.
Het COA wil daartoe een zogeheten zelfzorgarrangement (zza) invoeren. Vluchtelingen met een verblijfsvergunning mogen dan zelf onderdak zoeken buiten een asielzoekerscentrum. Zij moeten zich nog wel wekelijks melden, maar zien af van hun plek in ruil voor een kleine financiële vergoeding.
Doorstromen
Op dit moment wonen er ruim 28.000 asielzoekers in opvangcentra. Ongeveer de helft van hen heeft een (tijdelijke) verblijfsvergunning en zou op korte termijn naar een huis moeten doorstromen. Maar doordat er niet voldoende sociale huurwoningen beschikbaar zijn, stokt ook die doorstroom en moeten mensen langer wachten in een asielzoekerscentrum.
Die plekken hebben we hard nodig, want er komen op dit moment wekelijks rond de 1700 asielzoekers bij.
Uit cijfers van het COA blijkt dat een kleine 10 procent van vluchtelingen met een verblijfsvergunning niet in het opvangcentrum verblijft maar bij familie, vrienden of kennissen slaapt. “Formeel hebben de statushouders een recht op een plek; een bed en een kast in een azc. Maar sommigen slapen structureel bij familie of vrienden. Dat is zonde want nu staan bedden leeg”, zegt woordvoerder Jan Stalman van het COA. “Die plekken hebben we hard nodig, want er komen op dit moment wekelijks rond de 1700 asielzoekers bij.”
Het idee is om vluchtelingen het recht te laten behouden op alle voorzieningen die er voor hen zijn, maar vrijwillig een papier te laten ondertekenen dat ze niet in het azc slapen. Daardoor kan hun bed aan een andere asielzoeker gegeven worden.
Kritiek
Eind jaren 90 is het zelfzorgarrangement ook al eens ingezet door toenmalig staatssecretaris Job Cohen. "In tijden van grote schaarste, wordt er gezocht naar onorthodoxe oplossingen door partijen in de asielopvang", zegt Stalman. "Dit is een van de maatregelen." Komende week worden er door staatssecretaris Dijkhoff meer maatregelen bekendgemaakt.
Er was toen ook kritiek op het systeem. Vooral grote gemeenten waren er niet blij mee omdat ze er geen enkel zicht meer hadden op wie binnen de gemeentegrenzen woont. Niet iedereen schreef zich in op een nieuw adres en sommigen gingen van vriend naar vriend. Critici noemden het zelfzorgarrangement destijds ook wel het 'zoek het zelf maar uit'-arrangement.
In een azc kun je maar moeilijk integreren.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is bezorgd over de plannen van het COA. “Gemeenten verliezen het overzicht doordat niet duidelijk is welke statushouder waar woont. Bovendien kan een ongewenst gevolg zijn dat er op plekken in grote steden er een concentratie vluchtelingen komt te wonen. Het is niet wenselijk als je de regie op de spreiding verliest", zegt een woordvoerder van de VNG. "Maar we zijn op dit moment wel in goed overleg met het COA over de kansen en de risico’s van het zza."
Vluchtelingenwerk Nederland is positiever over het plan. “We kennen dit van vroeger. Als het op vrijwillige basis is en iemand die recht heeft op een plek altijd terug kan, hebben we geen bezwaar tegen deze maatregel. Vooral ook omdat we zien dat de instroom nu heel hoog is. Er zijn veel opvangplekken nodig. Voor sommige mensen is dit erg goed. In een azc kun je maar moeilijk integreren, hoe eerder je tussen de Nederlanders gaat wonen hoe beter dat is”, zegt een woordvoerder.