De International Astronomical Union (IAU) wil 15 sterren en 32 exoplaneten helpen aan een naam. Planetenstelsel HD 81688 spreekt namelijk niet bepaald tot de verbeelding - en is lastig te onthouden. Na een lang proces heeft de IAU een selectie gemaakt van potentiële namen voor deze sterren en planeten. En voor het eerst in de geschiedenis mag je meestemmen welke het uiteindelijk zullen worden.
Binnenkort turen astronomen dus niet meer naar stelsel HD 81688, maar misschien wel naar de ster 'Rosalind' en zijn planeet 'Hippocrates'.
Selectie
De planetenstelsels zijn geselecteerd door verschillende organisaties die de sterren bestuderen. De twintig stelsels die zij het meest geschikt vonden, zijn gekozen om een naam te krijgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ster 52 Pegasi, waar in 1995 de eerste exoplaneet werd gevonden.
Er zijn nog honderden andere stelsels die geen moderne naam hebben.
Niet de naam van je huisdier
Het is niet zo dat je zelf de naam mag bedenken. Om te voorkomen dat een ster vernoemd wordt naar je favoriete hamster, heeft de IAU eerst verschillende sterrenkunde-organisaties gevraagd om een selectie te maken van namen. Deze namen moeten namelijk voldoen aan bepaalde regels.
Praktische, zoals dat de naam niet meer dan zestien karakters mag hebben en dat er geen auteursrecht op de naam moet zitten - denk aan namen uit boeken of films. En de planeten ze mogen bijvoorbeeld ook niet de naam krijgen van politieke figuren, religieuze thema's of commerciële merken. En ook niet de naam van je huisdier.
Systeem
De sterren en planeten hebben nu nog wetenschappelijke namen als 'epsilon Tauri b', '18 Delphini', '51 Pegasi' en 'PSR 1257+12'.
Die wetenschappelijke namen hebben een systeem. "De sterren krijgen de naam van het sterrenstelsel waar ze deel van uitmaken, en een Griekse letter of een cijfer voor de helderheid", legt hoogleraar astronomie Ignas Snellen uit. "En planeten krijgen dezelfde naam als de ster, plus een letter."
Het oog en de traan
Achter iedere geselecteerde naam zit ook een kort verhaal en/of een bepaalde reden voor die naam. Neem de planeet die we nu epsilon Tauri b noemen.
Een van de mogelijk nieuwe namen is 'Nanayon'. Dat is de bijnaam van de telescoop waarmee deze exoplaneet werd ontdekt. Maar je kunt ook kiezen uit verschillende goden en mythische figuren, of diepgaande filosofische metaforen. Een ander voorstel is 'Namida', wat 'traan' in het Japans betekent. De planeet draait namelijk om de ster Ain (deze naam staat al vast), en dat betekent 'oog' in het Arabisch. Het oog en de traan, zogezegd.
'Een rommeltje'
Snellen denkt trouwens niet dat wetenschappers ook deze nieuwe namen gaan gebruiken: "Als al die planeten allemaal een eigen naam krijgen, wordt het een rommeltje. Waarschijnlijk zullen ze gewoon hun eigen systeem aanhouden."
En wat zou Snellen kiezen? "Ik zou gaan voor een simpele naam. 'Bhagavatidevi' vind ik een beetje lang en moeilijk uit te spreken. Persoonlijk lijkt het mij leuk om een ster of planeet naar een sprookjesfiguur te vernoemen."
Je kunt tot en met 31 oktober stemmen. Halverwege november wordt de uitslag bekend.