De koning en de Belastingdienst: hoe zit het?

Alle werkenden in Nederland betalen loon- en inkomstenbelasting, althans, bijna iedereen. Voor koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix geldt een uitzondering. Hoe zit dat precies?

Geen loon- en inkomstenbelasting

De fiscale vrijstelling geldt voor onder meer de uitkeringen uit de A- en de B-component. De A-component is het inkomen. Het geld uit de B-component wordt vooral gebruikt voor de persoonlijke hofhouding en materiële zaken. In totaal gaat het om een bedrag van ruim 7,5 miljoen euro.

De Oranjes krijgen bijna 27 miljoen euro voor het personeel, de rijtuigen, het reguliere onderhoud van de paleizen en het onderhoud van het jacht de Groene Draeck.

Ze worden vrijgesteld voor delen van hun vermogen "die bij de uitoefening van de functie van belang zijn". De inspectie van de Belastingdienst bepaalt dat. Het percentage van het vermogen dat wordt ontzien, is niet bekend.

Het privévermogen wordt wel aangeslagen.

Geen successierechten

De koning betaalt geen successierechten en dat hoeft de troonopvolger, zijn dochter prinses Amalia, ook niet te doen.

Ook betalen de koning, de koningin en prinses Beatrix geen bpm op de auto's met een AA-kenteken, blijkt uit een brief aan de Tweede Kamer uit 2010.

Wat betalen de Oranjes wel aan de Belastingdienst?

De woordvoerder van het Koninklijk Huis wil niet meer zeggen dan: "Uitkeringsgerechtigde leden van het Koninklijk Huis betalen wel belastingen over overige inkomsten, zoals over het privévermogen (box 3)". Dus wat die overige inkomsten zijn, is onbekend.

De leden van het Koninklijk Huis betalen wel btw als ze boodschappen doen en hondenbelasting, valt op te maken uit een Kamerbrief.

Waarom maakt de Belastingdienst een uitzondering?

In de Grondwet van 1848 werd al een fiscale vrijstelling voor koning Willem I geregeld. Men was bezorgd dat een koning met te weinig eigen geld zijn onafhankelijkheid zou verliezen.

In 1967 heeft een commissie de kwestie nog eens goed bekeken en is tot de slotsom gekomen dat de uitzondering in de Grondwet moest blijven staan.

Wat vindt het kabinet ervan dat niet iedere werkende belasting betaalt?

Het kabinet heeft er geen problemen mee, zo is vandaag weer bevestigd. Premier Rutte vindt het verdedigbaar "gezien de bijzondere rol van de koning in onze Staat".

Het kabinet vindt ook dat het om een "beperkt" aantal fiscale vrijstellingen gaat. Ook zegt de premier dat een artikel in de Grondwet (artikel 40) te ingewikkeld is om aan te passen. Daar is immers een tweederde meerderheid van de Eerste en Tweede Kamer voor nodig.

Wil de Tweede Kamer de belastingvrijdom niet aanpakken?

In de Kamer wordt al jaren gepraat over de omstreden Oranje-regeling. Een meerderheid van de Kamer van PvdA, D66, PVV, SP en GroenLinks wil dat er iets gebeurt. PvdA dringt aan op een herziening van de fiscale vrijstellingen. "Iedereen moet inkomsten en vermogensbelasting betalen, dus ook de koning en zijn familie", zegt de regeringspartij.

Het gaat D66 onder meer om het principe dat een koning onder hetzelfde regime valt als de rest van de Nederlanders. Dus moet er in ieder geval loon- en inkomstenbelasting geïnd worden en wil de partij kijken naar de fiscale vrijstellingen.

De PVV heeft in zijn verkiezingsprogramma staan dat het Koninklijk Huis 20 procent inkomstenbelasting moet betalen. De SP stoort het dat de Oranjes, die volgens onderzoek met 40 miljoen euro per jaar het duurste koningshuis van Europa zijn, veel geld kosten.

Waarom is er dan nog niets gebeurd?

De VVD en de confessionele partijen zoals het CDA en de kleine christelijke partijen hebben er minder moeite mee. De VVD-fractie is wel voor het heffen van loonbelasting in de A-component, maar dan moet de uitkering van de Staat omhoog. Voor deze broekzak-vestzakconstructie voelen de oppositiepartijen weer niets.

Verder is het grote probleem dat voor een Grondwetswijziging een tweederde meerderheid van het parlement nodig is en die is er niet.

Hoe zit het in andere Europese landen?

Het is lastig om de Europese koningshuizen precies met elkaar te vergelijken, omdat de kosten per land op verschillende manieren in kaart zijn gebracht.

Wel is het zo dat in het Verenigd Koninkrijk koningin Elizabeth vrijwillig belasting betaalt over haar vermogen. Het Spaanse koningshuis heeft ook geen fiscale vrijstellingen, de Deense koningin weer wel. Een Belgische onderzoeker heeft de verschillende koningshuizen vergeleken en komt vooral tot de conclusie dat een vergelijking niet mogelijk is.