Hoe machtig wordt Erdogan?
Door correspondent Lucas Waagmeester
Veel Turken zullen morgen op zoek gaan naar de naam ‘Recep Tayyip Erdogan’ op hun stembiljet. En er verbaasd achter komen dat die er niet op staat. Turkije kiest een nieuw parlement, en hoewel president Erdogan dus niet verkiesbaar is, draait de keuze die gemaakt moet worden om hem.
Dat is vooral zijn eigen verdienste. Hoewel het grondwettelijk verboden is, heeft Erdogan driftig campagne gevoerd voor de ideeën van de regerende AK-partij. De kiescommissie durfde hem er niet op aan te spreken. "Niemand legt mij het zwijgen op, ik buig alleen voor God", zei Erdogan er zelf over.
Presidentieel systeem
Erdogan heeft redenen om voluit te gaan. Vorig jaar werd hij tot president gekozen, toen zijn termijnen als premier erop zaten. De inzet van deze verkiezingen is om die functie compleet maken: het Turkse bestel moet omgegooid van een parlementair naar een presidentieel systeem, zodat de macht bij de president komt te liggen.
Zo zou Erdogan, zolang hij herkozen wordt, tot 2023 door kunnen als machtigste man van het land.
Maar zover is het nog niet; eerst moet de regerende AKP morgen voldoende zetels halen in het parlement om een referendum over een nieuwe grondwet te kunnen afdwingen.
Volkspartij
Er is echter een flink obstakel: de Democratische Volkspartij HDP. Deze linkse, van oorsprong Koerdische politieke beweging, kan morgen de kiesdrempel van 10 procent halen. Als dat lukt, kost dat vooral de AKP een flinke hoeveelheid zetels, en waarschijnlijk de cruciale meerderheid.
Zo is het dus een kleine Koerdische partij die de grootse plannen van Erdogan in de wielen kan gaan rijden.
Sommige Turken verwijten de HDP dat de partij nog veel te nauwe banden heeft met de Koerdische terreurbeweging PKK. Ondanks die associatie lijkt het erop dat linkse Turken die genoeg hebben van president Erdogan toch overwegen morgen op de HDP te stemmen. Zo kunnen deze verkiezingen voor de HDP nog een doorbraak betekenen: breder geaccepteerd worden dan alleen als Koerdische beweging.
Coalitie
Een ander gevolg van een goede uitslag voor de HDP zal zijn dat de AKP voor het eerst in 12 jaar te klein wordt in z’n eentje te regeren. Dat betekent dat er een coalitie gevormd moet worden; in de Turkse politieke geschiedenis meestal een recept voor chaos en conflict.
Daarmee zijn deze verkiezingen voor het eerst sinds 2002, het jaar dat Erdogan met zijn AKP aan de macht kwam, weer echt spannend. De AKP zal hoe dan ook de grootste blijven in het parlement, maar een machtsverschuiving kan niet uitblijven.
Ofwel nog meer richting Erdogan: zijn gedroomde presidentieel systeem. Ofwel uit handen van Erdogan: gedwongen tot een coalitie en het delen van de macht.
