Merendeel jihadisten heeft psychische problemen

Meer dan de helft van de Nederlandse Syriëgangers heeft psychische problemen. Vaak waren de problemen er al voordat ze radicaliseerden. Eenvijfde van die jihadisten heeft ernstige gedragsproblemen of een officieel vastgestelde aandoening als schizofrenie, zegt de Landelijke Eenheid van de politie.

De politiedossiers van 140 geradicaliseerde jongeren zijn onderzocht. Niet eerder is op zo'n grote schaal onderzoek gedaan naar de achtergrond van Nederlandse jihadisten.

Vaak wordt gedacht dat Syriëgangers intelligente mensen zijn die door ideologie worden gedreven, maar dat beeld wordt door de politieonderzoekers in twijfel getrokken. Groepen als IS trekken volgens hen ook mensen aan die ideologisch helemaal niet sterk zijn onderlegd.

Gebroken gezinnen

Nu er meer bekend is over de achtergrond van jihadisten, moet radicalisering volgens de politie op een andere manier worden aangepakt. De onderzoekers zeggen dat niet langer alleen moet worden ingezet op bestrijding van extremistische denkbeelden, maar dat ook moet worden gekeken naar het gedrag van geradicaliseerde jongeren.

Jihadisten komen vaak uit gebroken gezinnen, zijn laagopgeleid en hadden als kind al gedragsstoornissen. Ook is een aantal van hen dakloos, of is dat geweest.

Verder stellen de onderzoekers vast dat radicalisering met de komst van internet en sociale media heel anders en vooral heel veel sneller verloopt dan twintig jaar geleden. Het is geen geleidelijk proces meer: binnen luttele weken kunnen jongeren radicaliseren en proberen naar Syrië of Irak te reizen.

Oplossing

De onderzoekers hebben geen concrete aanbevelingen voor een uniforme oplossing. Een van de implicaties van hun bevindingen, zo schrijven ze, lijkt te zijn dat er geen 'one-size-fits-all' oplossing is, omdat het om individuele gevallen gaat.

De politie dient in elk geval zo nauw mogelijk samen te werken met instellingen voor geestelijke gezondheidszorg die te maken hebben met radicaliserende jongeren en de politie moet deze jongeren actief benaderen. De onderzoekers roepen daarnaast collega's van politiekorpsen in andere landen op om eveneens het gedrag en het psychische verleden van radicalen te onderzoeken.

Heroïsch

Er bestaan geen cijfers over het aantal IS-strijders met psychische problemen en die zullen er waarschijnlijk ook niet snel komen. Dat een onbekend aantal jihadisten die heeft, lijkt onvermijdelijk. Oorlogen op de Balkan, in Afghanistan en in Tsjetsjenië trokken eveneens veel mentaal instabiele individuen aan.

Volgens de Amerikaanse hoogleraar psychologie Fredric Bemak is het niet vreemd dat mensen met een 'psychisch verleden' zich aangetrokken voelen tot bewegingen als IS: gedrag dat elders als afschuwelijk wordt neergezet, wordt door IS juist als heroïsch bestempeld.