Cruijff gaat vreemd in 1983/1984

Andere Tijden Sport opent oude wonden door terug te gaan naar het seizoen 1983/1984. Het jaar dat ras-Ajacied Johan Cruijff voor Feyenoord speelde.

Hij kwam bij elkaar 275 wedstrijden uit voor Ajax. Scoorde liefst 266 keer. 'Zijn' nummer veertien roept in Amsterdam nog steeds speciale gevoelens op. Toch sloot hij, Cruijff, zijn loopbaan als voetballer af met nummer 10 bij Feyenoord. De aartsrivaal.

Het is de meest besproken transfer uit de Nederlandse voetbalhistorie. Het paste niet, het hoorde niet, maar toch gebeurde het.

Bijna 31 jaar later kijken supporters en spelers van Feyenoord voor Andere Tijden Sport terug op het ene seizoen dat Cruijff 'vreemdging'.

Waarom Cruijff op 36-jarige leeftijd de ondenkbare geachte overstap maakte? Hij vertrok in 1983 zwaar beledigd uit Amsterdam. "Ajax wilde hem niet meer", weet Andere Tijden Sport-researcher Steven van der Gaag. "Terwijl Cruijff zelf nog een jaar door wilde. Na zijn rentree bij Ajax, in 1981, verdiende hij nog zo'n anderhalf miljoen gulden per jaar."

Maar Cruijff kwam in het tweede jaar na zijn terugkeer niet altijd meer aan spelen toe. "Hij speelde zo'n twintig wedstrijden. Te weinig voor wat hij verdiende, zo vond het Ajax-bestuur, dat koos voor de jeugd met Marco van Basten, Frank Rijkaard en Ronald Koeman."

Cruijff, getergd, ging op zoek naar een andere club. "Waar kun je dan beter je gram halen dan bij de aartsrivaal? Al in december 1982 zocht Cruijffs zaakwaarnemer en schoonvader Cor Coster contact met Feyenoord."

Feyenoord had juist een wisseling van de wacht ondergaan. "Oud-speler Gerard Kerkum was net een jaar voorzitter. Hij wilde Cruijff al twee keer eerder naar Rotterdam halen. De eerste keer was Cruijff nog jeugdspeler. Dat was in 1964."

Op 15 juni zette Cruijff zijn krabbel onder een contract. Opmerkelijk was dat hij geen gulden salaris kreeg in Rotterdam. "Hij speelde op basis van recette. Ze hadden berekend dat het seizoen ervoor gemiddeld 20.000 mensen naar de Kuip kwamen voor en wedstrijd. En zo kwamen ze tot de volgende regeling: van elk kaartje boven de twintigduizend kreeg Cruijff vijf gulden."

Zoals Cruijff, die niet aan het programma wilde meewerken, het zelf in die tijd verwoordde: "Als Feyenoord niets verdient, verdien ik ook niks."

In dat seizoen kwamen er gemiddeld 25.000 mensen naar De Kuip. Alleen de wedstrijd tegen Ajax was uitverkocht; zestigduizend man.

Hoe groot de wrok was richting Ajax, werd tijdens het seizoen duidelijk. "Cruijff zei weleens: ik heb hier een taak. En die taak was Feyenoord aan de titel helpen. Want dan wordt Ajax het niet. Hoe hij juicht bij die goal die hij scoort tegen Ajax... zo heeft hij dat hele seizoen niet gejuicht."

Ondertussen wisten Feyenoord-supporters niet goed wat ze er van moesten denken. Sommige fans keken even weg als Cruijff aan de bal kwam. Anderen hadden al een seizoenkaart besteld, maar toen ze hoorden dat Cruijff kwam, stuurden ze de kaart in twintig stukjes weer terug naar De Kuip. "Het was een gestolen kampioenschap", aldus een supporter in Andere Tijden Sport.

Cruijff heeft Vermeulen kaltgestellt

Twee spelers zijn sinds dat jaar voor altijd met elkaar verbonden: Pierre Vermeulen en Stanley Brard. Onder de glans van kampioensschaal en beker schuilt namelijk ook pijn. ”Cruijff heeft Pierre Vermeulen systematisch kapot gespeeld,” zegt André Stafleu, de buffelaar op het middenveld die altijd met Cruijff kaartte en van alle spelers het meeste contact met hem had.

Hoewel Feyenoord in de winterstop drie punten (oude telling) los stond van Ajax en PSV, verloor publiekslieveling Vermeulen zijn basisplaats aan Brard. Op zijn noeste arbeid kon Cruijff excelleren, maar een linksback als linksbuiten, semi-prof nog wel, niemand begreep het.

Een half jaar torste Brard de hoon van het Legioen. Week in, week uit. ”Ik ging altijd als eerste het veld op. Dan was ik er maar vanaf”, zegt hij. Cruijff-watcher Nico Scheepmaker dichtte: want zonder Brard zijn dom gehol, houdt Cruijffs genie het niet meer vol en staat gans het raderwerk stil. Maar niemand die het verder zag. En dat raakt. Ook na 31 jaar nog.

Zondagavond in Andere Tijden Sport: het jaar waarin Johan Cruijff vreemdging. Vanaf 22.10 uur op NPO 1 en NOS.nl.