Debaltsevo likt zijn vele wonden

• David Jan Godfroid

  Correspondent

Door correspondent David Jan Godfroid

De een na de ander op het podium in het centrum van Debaltsevo, Oost-Oekraïne, laakt de 'bestandsschendingen' door de 'junta' in Kiev. En dat is op z’n minst een beetje merkwaardig. De pro-Russische separatisten van de Volksrepubliek Donetsk (DNR) zelf namen het stadje op 18 februari in, terwijl ze een week eerder in de Wit-Russische hoofdstad Minsk hadden beloofd de wapens te zullen neerleggen.

Debaltsevo is één van die plaatsen in het door oorlog verscheurde oosten van Oekraïne die op je netvlies gebrand staan als je er eenmaal bent geweest. Het contrast met mijn vorige bezoek, in januari, kan zowat niet groter. Toen hadden de Oekraïners het nog voor het zeggen, hoewel ze dag in dag uit onder artillerievuur lagen. Het was bitter koud. De inwoners die nog niet waren gevlucht, leefden in schuilkelders.

Nu schijnt de zon en wapperen de zwart-blauw-rode vlaggen van de door niemand erkende DNR aan hun masten. Er hangt een plechtige stemming op het plein. Vandaag worden de slachtoffers van de 'junta van Kiev' herdacht.

De burgemeester houdt een toespraak. Hij is gekleed in uniform en draagt een pistool op de heup. Om het podium heen staan meer mannen in uniform; leden van de DNR-strijdkrachten met kalasjnikovs om de schouder. De burgemeester vraagt en krijgt een minuut stilte van een handjevol toeschouwers.

Hij heeft overigens geen ongelijk als hij constateert dat het staakt-het-vuren dat in Minsk werd afgesproken, wordt geschonden. De waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa constateren bijna dagelijks beschietingen; bij wat ooit het vliegveld van Donetsk was, bij het 50 kilometer verderop gelegen Horlivka en bij Marioepol aan de Zwarte Zee. De verwijten van de burgemeester klinken echter nogal hypocriet. De separatisten beginnen net zo vaak met schieten als de Oekraïners.

Halfvolle klassen

Inmiddels is het in Debaltsevo een stuk rustiger, maar het stadje likt zijn wonden. En dat zijn er veel. Huizen, flatgebouwen, winkels, scholen, ziekenhuizen, het station; niets is gespaard gebleven. Directeur Natalja Ivanovna geeft ons een rondleiding door haar school die ook zwaar getroffen is.

Terwijl de bouwvakkers bezig zijn het dak te herstellen, gaan de lessen door. De meeste klaslokalen zijn maar half vol, want heel gevluchte gezinnen zijn nog niet teruggekeerd.

"We zijn helemaal afhankelijk van hulp om onze school weer op te bouwen, want geld hebben we niet", vertelt Natalja Ivanovna. "Veel bouwmaterialen komen uit humanitaire konvooien uit Rusland en ook het bouwbedrijf levert veel spullen gratis. De bouwvakkers worden niet betaald.” Dat laatste is geen uitzondering. Bijna niemand in het separatistengebied krijgt salaris.

Een oudere vrouw in het centrum heeft wat dat betreft meer geluk. Ze ontvangt een klein pensioentje, zij het meestal te laat, en familieleden springen bij als het geld op is. Maar zij heeft een ander probleem: haar huisje kreeg op de laatste dag van de gevechten een voltreffer te verwerken, er staat geen steen meer op de ander.

"Ik had zelfs in mijn ergste nachtmerries niet kunnen voorzien dat dit zou gebeuren in ons Debaltsevo", zegt ze. "Het was complete horror, een catastrofe." Slapen doet ze in de piepkleine flat van haar dochter, spullen heeft ze niet meer en toch gloort er een sprankje hoop. "Ik wil graag geloven dat alles weer goedkomt. Ja, dat wil ik erg graag: dat alles weer goedkomt."