Kankerpatiënten dupe van prijs medicijnen
Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink
Kankerpatiënten krijgen om financiële redenen niet altijd of niet meteen de beste behandeling. Ziekenhuizen lijken bepaalde tests, die kunnen leiden tot een dure behandeling, soms niet uit te voeren. Dat zegt Wim van Harten, bestuurslid van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AVL) in Amsterdam.
De artsen van het Amsterdamse kankerziekenhuis zien steeds vaker patiënten die in hun eigen ziekenhuis niet getest zijn op bepaalde genetische eigenschappen. Hun indruk is dat die testen niet gedaan worden omdat positieve testuitslagen leiden tot peperdure behandelingen die tienduizenden euro's per jaar kosten.
Daarom verwijzen sommige ziekenhuizen door naar gespecialiseerde ziekenhuizen als het AVL en academische centra. Daarbij kan kostbare tijd verloren gaan. En dat terwijl die dure kankerbehandelingen onder de basisverzekering vallen.
Bepaalde behandelingen leggen een te groot beslag op het budget van zo'n ziekenhuis. Ziekenhuizen lijken steeds minder in staat die kosten te dragen.
"Als de vergoedingen die zijn afgesproken met zorgverzekeraars al krap zijn", zegt Van Harten, "dan zijn de extra kosten voor nieuwe, dure kankerbehandelingen op een gegeven moment niet meer op te vangen. Dat is geen onwil, maar veel eerder onmacht".
Kwalijk
Ook krijgt het AVL steeds vaker patiënten doorgestuurd die een duur geneesmiddel nodig hebben. Middelen die het verwijzende ziekenhuis prima zelf had kunnen geven. Het AVL is onlangs begonnen met het registreren van dit soort verwijzingen.
"Die ziekenhuizen zeggen dan: die behandeling doen we hier niet, ga maar naar een gespecialiseerd ziekenhuis", zegt Van Harten. "Dat soort signalen komen de laatste jaren meer voor. Ik zou het vooral kwalijk vinden als dat niet testen op bepaalde zaken bewust beleid zou zijn om financiële redenen."
Niet beste zorg
Door het niet altijd testen en het doorverwijzen krijgt een onbekend aantal patiënten later dan nodig de beste behandeling. En in sommige gevallen krijgen patiënten die helemaal niet. Voor de ziekenhuizen waarnaar de patiënten worden doorverwezen dreigen prompt financiële problemen.
"Als zich een patiënt aandient met een duidelijke indicatie voor een bepaald duur geneesmiddel, dan geven we dat", zegt Van Harten. "Dat is onze plicht tegenover onze patiënten. Het kan niet zo zijn dat de zorgverzekeraars dan besluiten dat niet te vergoeden. Als ze dat toch doen, dan stappen we naar de rechter."
Professor Hans Gelderblom is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie. "Die doorverwijzingen om financiële redenen beginnen te komen", zegt hij. In zijn eigen ziekenhuis krijgen doorverwezen patiënten de dure middelen nog altijd. "Maar hoe lang we daarmee kunnen doorgaan weet ik niet."
Bovendien, zegt Gelderblom, zien we alleen de patiënten die dure middelen niet krijgen, maar wel doorgestuurd worden. "Maar hoeveel patiënten worden er niet doorgestuurd?"
Borstkanker
Gelderblom kent de verhalen over niet testen op bepaalde genetische eigenschappen bij bijvoorbeeld longkanker. "Ik denk dat in 80 tot 85 procent van de gevallen getest wordt. We weten niet waarom de rest niet getest wordt. Dat zal er ook mee te maken hebben dat nog niet iedereen die mogelijkheid kent."
Hij noemt een ander voorbeeld. "We testen al meer dan tien jaar op het HER2-gen bij borstkanker. Eind 2013 zijn er twee nieuwe, heel dure middelen bijgekomen die je in bepaalde gevallen moet geven bij vrouwen met het HER2-gen."
"Er zijn ziekenhuizen in Nederland die deze nieuwe dure medicatie niet ingekocht hebben omdat ze daarover nog geen afspraken met de verzekeraar hebben. De patiënten worden dan doorverwezen. Maar de ziekenhuizen waarnaar verwezen wordt, zullen vroeg of laat tegen dezelfde financiële problemen aanlopen."
Geen reactie ziekenhuizen
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) kan niet reageren op het niet testen van kankerpatiënten. NVZ-voorzitter Yvonne van Rooy wijst erop dat er twee onderzoeken lopen naar de bekostiging van medicijnen en ze wil daar niet op vooruitlopen.
Zorgverzekeraars
Zorgverzekeraars Nederland zegt dat de verzekeraars het probleem kennen, maar dat ze niet veel meer kunnen doen dan verwijzen naar de verantwoordelijkheden van de betrokken partijen en de manier waarop het nu geregeld is. Ziekenhuizen kunnen de zorg niet afschuiven of die om financiële redenen niet verlenen, zegt ZN.
Als de behandelrichtlijn voorschrijft dat patiënten een genetische test moeten ondergaan voordat het behandelplan kan worden vastgesteld, dan moet die test volgens ZN worden uitgevoerd. Patiënten doorverwijzen naar een ander ziekenhuis mag alleen om 'medisch-inhoudelijke redenen' en niet uit financiële motieven, aldus de zorgverzekeraars.