Gemeente doet te weinig voor mensen met schulden
Tienduizenden Nederlanders met financiële problemen krijgen niet de hulp die ze nodig hebben. Ze kloppen tevergeefs aan bij gemeenten voor professionele schuldhulp. Die laten alleen mensen toe die aan strenge criteria voldoen, blijkt uit onderzoek van de Hogeschool Utrecht. Staatssecretaris Klijnsma zegt dat gemeenten geen groepen mogen uitsluiten van schuldhulp, zonder naar de persoonlijke omstandigheden te kijken.
Zij reageert daarmee op "algemene uitsluitingsgronden" die vrijwel alle gemeenten toepassen. Onder anderen mensen die in een echtscheiding zitten, een huurschuld hebben, een eigen woning bezitten of hun administratie niet op orde hebben, vallen buiten de boot.
Een op de zes
Hulpverleners bij onder meer jeugdzorg, verslavingszorg, ggz en reclassering klagen dat hun cliënten nauwelijks toegang krijgen tot gemeentelijke schuldhulpverlening. Het is moeilijk om iemand te helpen, zeggen ze, als de financiële problemen niet eerst serieus worden aangepakt.
Schulden veroorzaken stress en een "vernauwde blik" op andere problemen. Zolang de geldproblemen aanhouden, blijkt het vrijwel onmogelijk om grondig te werken aan een moeilijke gezinssituatie, een verslaving, werkloosheid of psychische problemen.
Ongeveer een op de zes huishoudens in Nederland heeft financiële problemen. Bij ruim 800.000 Nederlanders zijn de problemen zo groot, dat ze er zelf niet uit kunnen komen. Volgens een ruwe schatting van het lectoraat Schulden en Incasso van de Hogeschool Utrecht kloppen jaarlijks 150.000 Nederlanders tevergeefs aan bij gemeentelijke schuldhulp. Ze stranden op de algemene uitsluitingsgronden.
'Niet de bedoeling'
Staatssecretaris Klijnsma (PvdA) van Sociale Zaken zegt dat gemeenten mensen met financiële problemen de toegang tot schuldhulp niet mogen ontzeggen, zonder dat naar de individuele omstandigheden wordt gekeken. "Dat is op basis van de wet absoluut niet de bedoeling", zegt Klijnsma.
Volgens de staatssecretaris moet iedereen die bij de gemeente aanklopt individueel worden bejegend. Als dat niet gebeurt, adviseert Klijnsma gedupeerden om naar de gemeenteraad of de ombudsman te stappen. "Maar ik hoop dat het zover niet hoeft te komen."
Klijnsma zegt verder dat vrijwilligers mensen met financiële problemen kunnen ondersteunen bij het afdwingen van een individuele behandeling door de gemeente. "De gemeenteraad, de ombudsman, de rechter: het zijn allemaal routes die bewandeld kunnen worden. En wat mij betreft een beetje snel."
Opmerkelijk
De kritiek van Klijnsma op gemeenten is opmerkelijk. In de decentralisatie van zorgtaken krijgen gemeenten veel ruimte van de landelijke overheid om eigen sociaal beleid te formuleren.
Veel hulpverleners hebben geen juridische en fiscale kennis.
Veel gemeenten kiezen voor hulpverlening door multidisciplinaire wijkteams. Gespecialiseerde schuldhulp maakt daar niet altijd deel van uit. Financiële problemen komen daardoor vaak op het bordje te liggen van andere hulpverleners. "Maar de kennis die je er voor nodig hebt, is heel specifiek," zegt Joke de Kock van de branchevereniging voor schuldhulp NVVK.
"Het gaat om juridische kennis, fiscale kennis, kennis rondom schuldeisers en financiële regelingen. Heel veel hulpverleners die zich bezighouden met gezondheidsproblemen of relatieproblemen, hebben die kennis niet. Zo raken mensen van de regen in de drup, ondanks alle goede bedoelingen."
VNG
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt dat het de bedoeling is dat bij alle mensen die zich melden voor schuldhulp van geval tot geval bekeken wordt wat de gemeente kan doen. Tot in hoeverre dat ook echt in de praktijk gebeurt, weet de VNG niet. "In de ruwe schatting van 150.000 mensen die tevergeefs aankloppen bij gemeenten, herkent de VNG zich niet," zegt een woordvoerder.