Door redacteur Judith van de Hulsbeek in Berlijn
Een jaar geleden ging in Nederland het downloadverbod in. In Nederland zijn tot nu toe nog geen particulieren vervolgd, vooral omdat film- en muziekmaatschappijen - nog - geen stappen ondernemen. In Duitsland maken ze er wel werk van. Onder meer met hoge boetes wordt in ons buurland het illegaal downloaden ontmoedigd.
Het handhaven van het downloadverbod is in Duitsland uitbesteed aan de markt. In 2009 stuurden advocatenkantoren de eerste boetes aan particulieren, inmiddels is er een hele 'Abmahnungs-industrie' ontstaan. Afgelopen jaar zijn volgens advocaten zo'n 70.000 boetes opgelegd voor illegale file-sharing. De Duitse consumentenbond zegt dat in totaal 4,3 miljoen Duitsers wel eens zo'n boete hebben ontvangen.
Ik dacht: de kans is klein dat ik gepakt word. Nu weet ik wel beter.
Een van de ontvangers van zo'n boete, ze wil niet met naam worden genoemd, is een Nederlandse die sinds een aantal jaar in Berlijn woont. "Ik downloadde een aflevering van The Walking Dead, hoppa 1400 euro boete. Ik wist dat het streng was in Duitsland, kende ook al mensen die een boete hadden gekregen, maar dacht: de kans is klein dat ik gepakt word. Nu weet ik wel beter."
Uploaden
Hoe het werkt? Advocatenkantoren speuren in opdracht van de film- en muziekindustrie het internet af op zoek naar illegale file-sharing. Ze verzamelen de IP-adressen van mensen die een bepaalde film, serie, of ander auteursrechtelijk beschermd materiaal hebben verspreid. Met deze bewijzen gaan ze naar de rechter om de overige gegevens van de IP-adreshouder te krijgen (naam, adres). Dat gaat in Duitsland vaak zonder veel moeite: de rechter geeft die gegevens 'in bulk' vrij. Tientallen, of soms honderden particulieren krijgen dan tegelijkertijd een boete.
De kantoren richten zich op het uploaden van het materiaal, omdat downloaden veel moeilijker te traceren is. Maar, pas op, voor je denkt: ik upload nooit iets. Op veel bekende downloadsites en software als Popcorn Time, de illegale Netflix-variant, wordt het materiaal dat je downloadt meteen ook weer gedeeld, oftewel geüpload, soms zonder dat je er erg in hebt.
Illegaal downloaden kan flink in de papieren lopen. Voor het downloaden (of dus eigenlijk uploaden) van een aflevering van een serie betaal je gemiddeld 520 euro, voor drie afleveringen 1000 euro. Voor een film is de boete gemiddeld 815 euro.
Geld of auteursrechten
Of het werkt? Voorstanders van deze aanpak zeggen van wel. Ze wijzen erop dat het aandeel Duitsers op illegale file-sharingdiensten relatief laag is, in vergelijking met bijvoorbeeld Groot-Brittannië en de VS. En uit peilingen blijkt dat een groot deel van de Duitsers zich bewust is en begrip heeft voor het feit dat dit verbod wordt gehandhaafd. Ook neemt het aantal boetes dat wordt rondgestuurd af, volgens de advocatenkantoren omdat er minder wordt gedownload.
Maar er is ook kritiek. Tegenstanders zetten vraagtekens bij de proportionaliteit van de geldstraffen. En er is de nodige discussie over het waarom van het verbod: gaat het om geld of auteursrechten? Ook ontkennen veel mensen die een boete krijgen dat ze het materiaal zelf hebben gedownload.
Uitlenen van wifi-wachtwoorden
Leslie Huppert kreeg een boete van 956 euro voor het downloaden van twee nummers van Pearl Jam. "Ik heb die liedjes niet gedownload, nog nooit gehoord zelfs", zegt ze. Ze leende haar wifi-wachtwoorden uit aan onder anderen haar buren.
Maar ja, die ontkennen ook. Huppert is tegen de boete in bezwaar gegaan, omdat ze het naar eigen zeggen dus niet gedaan heeft. Maar vooral ook, omdat ze boos is over de hoogte van de boete: "Het is echt zwaar overdreven. Roofridders zijn het. Ze sturen massaal dit soort boetes rond, in de hoop op een grote buit."
Nederland
In Nederland is het veel moeilijker om de naam- en adresgegevens van een IP-adreshouder te krijgen. Je moet voor elk individueel geval een zaak aanspannen en bewijs leveren. De rechter denkt er dan twee weken over na, voor hij tot een besluit komt. Daardoor is het voor advocatenkantoren lang niet zo lucratief als in Duitsland.
Ook is bij de invoering van het verbod afgesproken om de kleine downloader niet te hard aan te pakken. De focus ligt meer op de mensen achter downloadsites. Maar toch kan het in Nederland ook richting de 'Duitse aanpak' gaan, zeggen Nederlandse IT-experts.
Advocaat Joran Spauwen: "Een Duitse aanbieder van online-porno heeft het al geprobeerd, maar dat is - om andere redenen dan privacy - niet gelukt."
