Agenten kennen de wet onvoldoende

Agenten hebben onvoldoende parate kennis van de wet en van hun bevoegdheden. Dat leidt tot ergernissen, escalatie van conflicten en juridische problemen, zegt de Inspectie Veiligheid en Justitie. Die liet 361 agenten, een representatieve steekproef, een test maken en de resultaten zijn niet best.

Van de meerkeuzevragen werd gemiddeld 69 procent goed beantwoord. De inspectie wil daaraan geen rapportcijfer verbinden, maar vindt wel dat de kennis "te wensen overlaat". Als de normering van een ander politie-examen zou worden toegepast, zou driekwart van de agenten voor deze test zijn gezakt. Er moet daarom een systeem komen van verplichte bijscholing en toetsing, zoals bijvoorbeeld ook geldt voor verpleegkundigen, staat in het rapport.

Minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie is het met de inspectie eens. In een brief aan de Tweede Kamer belooft hij over een jaar met een voorstel te komen voor een kwaliteitssysteem om de kennis op peil te houden. En voor het zover is, moeten alle 30.000 agenten die werken in de zogeheten basispolitiezorg (het 'blauw op straat') zich al laten testen en zonodig afspraken maken met hun leidinggevende om zich te laten bijscholen.

Niet verplicht

Nu worden agenten alleen tijdens hun basisopleiding getoetst op de kennis van hun basisbevoegdheden, zoals iemand aanhouden of fouilleren, spullen in beslag nemen of een woning binnengaan. Daarna kunnen ze zich wel laten bijscholen, maar dat is niet verplicht. Dat betekent dat agenten zich soms tientallen jaren niet meer in de materie hebben verdiept.

Een uitzondering is het gebruik van geweld: daarop worden agenten die een wapen dragen jaarlijks getoetst. En politiemensen die ook als hulpofficier van justitie werken, moeten elke drie jaar examen doen.

Onleesbaar rijbewijs

In de test van de inspectie moesten agenten aangeven wat zij in allerlei gevallen moeten of mogen doen, bijvoorbeeld of ze in een bepaalde situatie om een ID-bewijs mogen vragen of een tas mogen doorzoeken. Sommige vragen werden door bijna iedereen goed beantwoord, zoals de vraag of een neppistool in beslag mag worden genomen (ja) en de vraag of iemand strafbaar is als zijn rijbewijs bijna onleesbaar is doordat het in de was heeft gezeten (ja).

Maar op andere vragen is het beeld veel gemengder en soms ging zelfs het merendeel van de agenten de mist in. De vraag die het slechtst werd beantwoord ging over een vrouw die bij een verkeersruzie door een andere vrouw zou zijn mishandeld, maar daarvan geen aangifte heeft gedaan. Het slachtoffer zegt tegen agenten dat ze de dader zojuist in de HEMA heeft gezien en geeft een signalement. De agenten zien iemand die aan het signalement voldoet bij de HEMA op een fiets stappen. Mogen ze haar aanhouden?

Veruit de meeste respondenten (274) denken van niet, omdat het geen 'heterdaadje' is. Maar het juiste antwoord is dat het wel mag, omdat er een verdenking is, zelfs zonder aangifte. Slechts 80 van de 361 agenten gaven dat goede antwoord.

Voorbeelden van vragen

Zelf testen of je het beter doet? We hebben drie vragen waar veel fouten bij zijn gemaakt verzameld, bekijk ze in de slideshow hieronder (of bovenin voor app-gebruikers). Op de de laatste slide de antwoorden.