NOS Nieuws•zondag 22 maart 2015, 17:57

Ernstig zieken in de knel door geldgebrek ziekenhuizen

2:03

Patiënt krijgt niet altijd beste medicijn

Door gezondheidsredacteur Rinke van den Brink

Patiënten krijgen niet altijd de beste beschikbare medicijnen voorgeschreven van hun artsen. Niet omdat de artsen dat niet willen, maar omdat ze het niet mogen van de bestuurders van hun ziekenhuis. Dat komt doordat de ziekenhuizen te weinig geld krijgen om die vaak peperdure middelen te geven aan de patiënten.

Het jaarbudget voor de dure geneesmiddelen houdt onvoldoende rekening met nieuwe medicijnen die op de markt komen en nieuwe patiënten die zich melden. De minister is hiervoor gewaarschuwd toen ze in 2012 het budget voor dure geneesmiddelen naar de ziekenhuizen overhevelde. Het gaat om medicijnen die zijn opgenomen in de basisverzekering.

20 miljoen

Ziekenhuizen komen uiteindelijk voor de keuze te staan om patiënten dure geneesmiddelen te onthouden waarop ze recht hebben, of zelf financieel kopje onder te gaan. Vooral de academische ziekenhuizen kampen met dit probleem, maar lang niet alleen zij. Het AMC in Amsterdam stevent dit jaar af op een tekort van meer dan 20 miljoen euro voor de uitgaven aan dure geneesmiddelen.

"Eigenlijk is het een succesverhaal", zegt professor Marcel Levi, voorzitter van de Raad van Bestuur van het AMC in Amsterdam. "Er zijn heel veel goede nieuwe medicijnen opgenomen in de basisverzekering. Dat is goed nieuws."

Financiering

In 2012 is begonnen met de verandering van het financieringssysteem voor dure geneesmiddelen. In dat jaar is van een eerste groep dure medicijnen bepaald dat ze alleen nog door artsen in het ziekenhuis voorgeschreven mochten worden. De ziekenhuizen kregen daar ook budget voor. Sindsdien zijn er elk jaar middelen bijgekomen die op deze manier verstrekt en gefinancierd worden.

Levi: "De financiering van die dure middelen loopt achter de feiten aan. In het budget voor 2015 is geen rekening gehouden met de geneesmiddelen die er dit jaar bijkomen en met de nieuwe patiënten die we dus moeten gaan behandelen."

Professor Marcel Levi, voorzitter van de Raad van Bestuur van het AMC

Wim van Harten is bestuurder van het Antonie van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam. Hij is ook bestuurder van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Het NKI/AvL heeft als gespecialiseerd ziekenhuis veel te maken met dure kankermedicijnen. In 2014 kwam het AvL 3,5 miljoen euro tekort op zijn budget voor dure geneesmiddelen. Ruim 10 procent. Dit jaar kan het ziekenhuis zijn borst nat maken. Ergens in 2015 wordt de toelating verwacht van een nieuw middel voor longkankerpatiënten. Er komen jaarlijks duizenden patiënten bij die in aanmerking komen voor het middel. En het middel wordt duur, zoals vrijwel alle nieuwe kankermedicijnen. Tot nu toe heeft het AvL alle door andere ziekenhuizen doorverwezen patiënten nog in behandeling genomen. "Wij zien dat sommige ziekenhuizen aan onderbehandeling van kankerpatiënten doen", zegt Van Harten. "Die patiënten hadden als ze bij ons komen bepaalde medicijnen al lang moeten krijgen."

Maagkanker

Op 1 februari 2015 is er een nieuw middel toegelaten voor de behandeling van uitgezaaide maagkanker. Het middel kost ongeveer 8000 euro per patiënt. Die gebruiken het gemiddeld zo'n zeven maanden. Kosten ongeveer 60.000 euro. "Van de 3000 nieuwe maagkankerpatiënten per jaar, komen er naar schatting 750 in aanmerking voor dat middel", zegt oncoloog Hanneke van Laarhoven van het AMC. "Volgens onze heel nauwkeurig opgestelde richtlijnen."

Een groot deel van die 750 patiënten komen terecht in het AMC, dat onder meer gespecialiseerd is in maagkanker. "Zulke grote bedragen aan extra uitgaven kan ik echt niet even ergens anders in mijn begroting vinden", zegt bestuursvoorzitter Levi. "Zeker niet na de draconische bezuiniging van 65 miljoen die we net achter de rug hebben. En kleinere ziekenhuizen kunnen dat vaak al helemaal niet."

Oncoloog Hanneke van Laarhoven van het AMC

Doorsturen

Die kleinere ziekenhuizen sturen patiënten die heel dure geneesmiddelen moeten krijgen vaak door naar academische ziekenhuizen of een gespecialiseerd kankerziekenhuis, zoals het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam. Het AMC is nu begonnen patiënten te weigeren die doorgestuurd worden omdat artsen in een ander ziekenhuis een duur middel niet mogen voorschrijven.

"Ik heb de afgelopen twee weken drie collega's teleurgesteld die mij een patiënt wilden doorsturen, omdat ze van hun bestuurders bepaalde dure middelen niet mochten geven. Ik heb ze gemaild dat ik de patiënten wel wilde bekijken, maar dat ik ze niet kon behandelen. We hebben daar geen geld voor."

Noodkreet

Levi bevestigt het verhaal van Van Laarhoven en laat een noodkreet horen. "Ik sta op het punt te zeggen dat we hier niet mee door kunnen gaan. Dat we moeten gaan kiezen of we die maagkankerpatiënt zijn behandeling geven of die niertransplantatie uitvoeren. Als dokters is het onze plicht om onze patiënten de best denkbare behandeling te geven. Dat kan op deze manier niet meer."

De andere UMC's hebben allemaal ook problemen met het te beperkte budget voor dure geneesmiddelen. Volgens Levi komen die samen ook tientallen miljoenen tekort. Binnen de Nederlandse Federatie van Universitaire Medische Centra (NFU) is dat geregeld onderwerp van gesprek. De zeven andere UMC's hebben de NOS geen cijfers kunnen of willen geven, maar zeggen het probleem te herkennen.

Binnenland

Deel artikel: