Under the Dome, een documentaire over de luchtvervuiling in China, maakt de tongen los. Het filmpje werd in twee dagen 200 miljoen keer bekeken. En dat is zelfs voor een land met bijna 1,4 miljard inwoners erg veel. "Het wordt heel veel gedeeld op social media", zegt China-correspondent Marieke de Vries.
De documentaire is gemaakt door Chai Jin. Ze werkte vroeger als journalist bij de Chinese staatstelevisie. Sinds haar zwangerschap begon ze anders te denken over de lucht die ze dagelijks inademt. In de documentaire legt Chai Jing in een soort Ted-Talk uit hoe ernstig de situatie is.
Mag zo'n filmpje wel?
China en internetvrijheid gaan natuurlijk niet hand in hand, zeker niet bij filmpjes die kritisch zijn op de autoriteiten. De overheid censureert en controleert bepaalde sites zoals Google, Facebook en Twitter.
Dat het land dit filmpje wel gewoon op internet toestaat, ondanks dat daarin kritiek is op het Ministerie van Milieu, wil volgens De Vries zeggen dat de overheid het probleem ook serieus neemt: "Het is geen taboeonderwerp meer. Het is een probleem waar iedereen last van heeft en waar de overheid ook wat aan wil doen."
Het valt de correspondente op dat steeds meer Chinezen met mondkapjes lopen. Zelf draagt ze die niet veel: "Ik heb twee luchtverversers thuis: een in de woonkamer en een op de slaapkamer. Op dagen met veel smog blijf ik gewoon binnen. De cameraman loopt wel altijd met een mondkapje op."
Mijn cameraman loopt ook altijd met een mondkapje op.
'De frisse wind waait'
Vroeger wilden Chinese wetenschappers nog wel eens beweren dat smog eigenlijk een soort mist was: onderdeel van het klimaat. Maar de laatste jaren kwamen er steeds meer data beschikbaar over de luchtkwaliteit waardoor ook de Chinese overheid er niet meer omheen kon. Een jaar geleden 'verklaarden ze de oorlog' aan luchtvervuiling.
Sinds 1 januari is er een nieuwe milieuwet ingegaan die vervuilende bedrijven strenger controleert en overtredingen strenger straft. Maar, vervolgt De Vries, het wordt niet makkelijk om de situatie in China snel te veranderen: "De vervuilende fabrieken zijn de ruggengraat van hun economie en er komen alleen maar meer kolenfabrieken. Ze proberen het via windenergie op te vangen maar dat verander je niet een twee drie."