Ook Nederland en Oekraïne strijden om goud van de Krim
Door Kysia Hekster en Jikke Zijlstra
Steeds meer partijen mengen zich in de juridische strijd om het goud van de Krim: ook de Nederlandse staat en Oekraïne gaan meedoen aan de rechtszaak waarin duidelijk moet worden van wie de ruim duizend kostbaarheden zijn die het Amsterdamse Allard Pierson Museum in bruikleen heeft gekregen. Dat blijkt uit stukken die de NOS inzag en gesprekken die de NOS voerde met de advocaten van diverse partijen.
Vandaag voegt zowel Oekraïne als de Nederlandse staat zich officieel in de juridische procedure die vier musea op de Krim zijn begonnen tegen het Allard Pierson Museum. Dat museum kreeg vorig jaar ruim duizend gouden voorwerpen, speciale lakdoosjes, grafzerken en stenen in bruikleen van de vier Krim-musea.
Procedure
Terwijl de expositie in Amsterdam werd gehouden, werd het Oekraïense schiereiland geannexeerd door Rusland. Vervolgens eiste zowel Rusland als Oekraïne de kunstcollectie op. Rusland wil dat het goud teruggaat naar de Krim, maar volgens Oekraïne hoort de collectie thuis in de hoofdstad Kiev.
Het Allard Pierson Museum besloot de stukken in Nederland te houden na afloop van de expositie. Het museum wacht op een uitspraak van een rechter. De vier Krim-musea waren het daar niet mee eens en startten in het najaar een juridische procedure tegen het Allard Pierson Museum.
"Cultureel en historisch gezien behoren de voorwerpen toe aan de Krim. Daar zijn ze gevonden. Het feit dat de Krim is geannexeerd door Rusland, verandert daar niets aan", zegt advocaat Michiel van Leeuwen.
Volgens de advocaat van Oekraïne, Maarten Sanders, zijn de voorwerpen onderdeel van het Staatsmuseumfonds van Oekraïne. "Dat ze eigendom zijn van Oekraïne is eenvoudig aan te tonen. De stukken moeten dus terug naar de hoofdstad Kiev", zegt Sanders. Hij vreest dat een rechtszaak "misschien wel jaren" kan gaan duren.
Hoger beroep
De Nederlandse staat voegt zich nu ook in de juridische strijd, om ervoor te zorgen dat de voorwerpen pas na een eventueel hoger beroep teruggaan naar de rechtmatige eigenaar. Als de rechter de voorwerpen zou toewijzen aan de musea op de Krim, moeten zij eerst een hoger beroep van Oekraïne afwachten voordat zij de spullen meenemen naar de Krim.
De staat doet dit "om de internationale verplichtingen van Nederland onder de aandacht van de rechter te brengen”, zo laat een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken weten. Het gaat bijvoorbeeld om internationale afspraken die Nederland moet nakomen over cultureel erfgoed, maar ook over de status van de Krim en wie daar de bevoegde autoriteiten zijn.
Dit kan een enorme vertraging opleveren
"Een onverwachte ontwikkeling", noemt advocaat Van Leeuwen van de vier Krim-musea de inmenging van de Nederlandse staat. "Het is een motie van wantrouwen tegen de rechtbank van Amsterdam. Bovendien kan dit een enorme vertraging opleveren, waardoor de musea jarenlang zonder collectie zitten." Van Leeuwen gaat met de musea overleggen of zij zich zullen verzetten tegen de inmenging van Nederland.
Duidelijkheid
Het Allard Pierson Museum is blij dat Oekraïne en Nederland zich in de zaak voegen. "Daar staan we positief tegenover", zegt een woordvoerder. "Het is goed dat een rechtbank zich buigt over de zaak en dat alle betrokken partijen hun standpunten kunnen voorleggen."
Het museum hoopt dat uiteindelijk duidelijk wordt wie de rechthebbende is van de betwiste stukken, zodat deze kunnen worden geretourneerd.
Wanneer er een eventuele rechtszitting zal plaatsvinden, is nog niet bekend.