"Ik word er heel verdrietig van". Dat was Robin van Persies reactie op de racistische reacties op de Instagramselfie van het Nederlands elftal. Voetbalzone zette de foto op Facebook - en verwijderde hem later.
Verdrietig, oké, want de reacties die we gezien hebben, waren niet mals. En dan rijst de vraag: mag dit dan zomaar?
Mag dat?
De KNVB vindt in ieder geval van niet. De bond heeft vanmiddag met de spelers overlegd en die vinden dat het OM moet optreden. "Alle beschikbare bewijslast staat of stond online."
Het OM weet nog niet of het mag en zoekt het uit, maar heeft nog geen aangiften binnen.
Mocht het nodig zijn dat de KNVB en de spelers een aanvullende verklaring geven, dan zal dat worden gedaan.
Internetjurist Bart Schermer ziet wel wat mogelijkheden voor vervolging. "Dit zijn uitingsdelicten", zegt hij. "Als iets beledigend of haatzaaiend is, kan het strafbaar zijn." En in dit geval waren de reacties niet anoniem, maar gewoon met naam en een Instagram- of Facebookaccount.
Wat te doen met dergelijke teksten? Schermer noemt drie opties:
- Facebook (of Twitter, in het algemeen) erop aanspreken en eisen dat zij iets doen, zoals weghalen
- Een aanklacht indienen wegens smaad of laster
- Een civielrechtelijke aanklacht starten wegens een onrechtmatige daad, vanwege belediging
Anti-zwart
De toon in de reacties is inmiddels bekend, die lijkt sterk op de toon in de recente Zwarte Pieten-discussies: anti-zwart. Daar komen sinds kort ook veel meer meldingen over binnen bij het Meldpunt Discriminatie Internet. "Het aantal meldingen van anti-zwartracisme is opvallend hoog", zegt een woordvoerder. "Al 74 meldingen sinds begin oktober, waarvan 26 strafbaar."
Het meldpunt krijgt over het algemeen vooral meldingen van anti-semitisme en anti-moslimracisme, en veel tegen Marokkanen, maar nu is het vooral opvallend hoe het anti-zwart is. "Dat komt door de felheid van de Zwarte Pietendiscussie. Je kan er vaak niet veel mee, maar we nemen wel het in behandeling." Volgens het meldpunt moet het over een hele grote groep mensen gaan, wil het strafbaar zijn. "Anders valt het onder de vrijheid van meningsuiting."
Wel strafbaar: iets als 'allemaal oppleuren met die zwarte steuntrekkers'. "Als zoiets nog online staat, vragen we of het verwijderd kan worden, bijvoorbeeld bij Facebook. Dat doen ze dan meestal."
Opvoeding
Maar eigenlijk heeft het vooral met opvoeding te maken, zegt Schermer: "Mensen weten gewoon niet hoe ze zich moeten gedragen op social media. Niemand zou dit soort dingen recht in iemands gezicht zeggen. Dit is echt een eerste reactie, impulsief. Mensen hebben er later ook vaak spijt van."
En dat blijkt. We probeerden contact te leggen met de mensen onder de Facebookpost van Fer. De meesten reageerden niet, eentje hing met een welgemeend 'doei' meteen weer op en de tweede zei inderdaad dat hij spijt heeft: "Ik heb de reactie gelijk verwijderd. Ik wil me niet vergelijken met mensen die reacties als FC Aap sturen. Het was een domme opmerking, waar ik spijt van heb. Ik dacht dat het wel zou kunnen".
En dan heb je ook de vrijheid van meningsuiting. "Daar valt ook veel onder", zegt Schermer. "Niet alles kan vervolgd worden onder het strafrecht."