Antibiotica-resistentie rukt op
Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink
Veel meer Nederlanders dan gedacht dragen bacteriën met zich mee die resistent zijn tegen de meeste antibiotica. Onderzoek van ontlasting van vijfhonderd anonieme Amsterdammers wijst uit dat 10,6 procent van hen zo'n bacterie met ESBL's bij zich hebben. De ontlasting was ingestuurd vanwege lichte buikpijnklachten. Er is geen verband bekend tussen buikpijn en antibioticaresistentie.
Wie zo'n bacterie bij zich draagt hoeft niet ziek te worden, maar als de bacterie een infectie veroorzaakt is die heel lastig te behandelen. Soms lukt dat niet voor de bacterie in de bloedbaan komt en daar bloedvergiftiging veroorzaakt. Als dat gebeurt is er nog een paar uur tijd om in te grijpen, anders overlijdt de patiënt. Vooral oudere en ernstige zieke mensen lopen risico als ze resistente bacteriën dragen.
Eerder dit jaar overleed voor het eerst een patiënt aan een infectie veroorzaakt door een bacterie met ESBL's. Het ging om een vrouw van 85 jaar die met een urineweginfectie die niet over wilde gaan in het ziekenhuis was opgenomen. Daar kwam de infectie binnen de kortste keren in haar bloedbaan en is ze enkele uren later overleden.
Vragenlijsten
De onderzoekers van het VUmc in Amsterdam waren er van uitgegaan dat tussen de twee en vijf procent van de mensen de bacterie bij zich zou hebben. In ziekenhuizen draagt zes procent van de mensen bacteriën met ESBL's bij zich.
In een vervolgonderzoek gaan de onderzoekers in huisartsenpraktijken mensen vragen ontlasting in te sturen en een vragenlijst in te vullen over onder meer hun reisgedrag en voedingsgewoonten. Dat onderzoek moet meer gegevens opleveren over hoe mensen resistente bacteriën oplopen.
Voeding
Er zijn een paar factoren denkbaar die zouden kunnen maken dat het nu in Amsterdam gevonden cijfer afwijkt van het landelijk gemiddelde.
Het voedingspatroon van Amsterdammers zou anders dan gemiddeld in Nederland kunnen zijn. We weten dat 94 procent van de kip in de Nederlandse winkels bacteriën met ESBL's bevat.
In de ziekenhuizen hebben in een derde van alle gevallen patiënten ESBL's bij zich die identiek zijn aan de ESBL's in het kippenvlees. In het Amsterdamse onderzoek was er maar in zes procent van de gevallen sprake van de 'kippen-ESBL'.
Reizen
Amsterdammers zouden meer dan gemiddeld kunnen reizen, bijvoorbeeld door de zeer internationale bevolking van de stad. Reizen is een belangrijke factor bij de verspreiding van bacteriën met ESBL's.
De buikpijnklachten waarvoor de mensen uit het onderzoek bij de huisarts kwamen en ontlasting ingeleverd hadden, kunnen samenhangen met reizen. Vooral bij reizen naar warme en tropische streken krijgen veel mensen last van hun buik en darmen.
Vooral door reizen naar ontwikkelingslanden als India en Pakistan, maar ook naar sommige Europese landen als Griekenland en in het bijzonder door medisch toerisme, komen er veel multiresistente bacteriën naar Europa. In Engeland maken de gezondheidsautoriteiten zich ernstige zorgen over de risico's die het frequente reisverkeer met India en Pakistan met zich meebrengt.
NDM-1
Daarbij gaat het om bacteriën met ESBL's, maar ook om bacteriën met de enzymen KPC en NDM-1. Die beide laatste maken bacteriën ook nog resistent tegen de paar antibiotica waarmee bacteriën ESBL's nog bestreden kunnen worden. Uit Engeland kwamen deze zomer berichten over een aantal sterfgevallen van patiënten die een bacterie droegen met NDM-1.
In Nederland is intussen ook iemand overleden die een infectie had veroorzaakt door een resistente bacterie met NDM-1. In de Verenigde Staten werden eind juni de eerste drie gevallen beschreven.
In totaal zijn er, zo werd woensdag in Brussel bekend gemaakt, in dertien verschillende Europese landen, nu 77 patiënten bekend met infecties veroorzaakt door resistente bacteriën met NDM-1. Zeven van hen zijn overleden. In meer dan tweederde van alle gevallen gaat het om patiënten in het Verenigd Koninkrijk.
Medisch toerisme
Al die gevallen hadden gemeen dat de betrokken patiënten kort voor hun ziekte in India waren geweest, in de Amerikaanse gevallen en veel van de Britse gevallen om een operatie te ondergaan.
In India bestaat een medisch-toeristische branche die binnenkort ook in Nederland actief klanten komt werven. De kwaliteit van de zorg is in India - zeker voor wie kan betalen - prima. Maar het risico op de import van de antibioticaresistentie lijkt levensgroot.