AIVD: extreemrechts in drie jaar gehalveerd
Door researchredacteur Robert Bas
Extreemrechts en rechtsextremisme in Nederland nemen af. Dat constateert de inlichtingendienst AIVD in een vandaag verschenen rapport. Telde de AIVD in 2007 nog 600 aanhangers, waarvan 400 militante rechtsextremisten, op dit moment is dat aantal geslonken tot de helft. De dreiging van extreemrechts is dan ook gering, stelt de AIVD, hoewel gewelddadige acties van eenlingen niet kunnen worden uitgesloten.
De AIVD ziet een verschil tussen extreemrechts en rechtsextremisten. Extreemrechtse organisaties en partijen kenmerken zich door xenofoob of nationalistisch gedachtengoed, maar ze gebruiken democratische middelen. Als voorbeeld van extreemrechts golden de inmiddels verdwenen partijen de CentrumDemocraten van Hans Janmaat en CP '86. De enige extreemrechtse partij die nog bestaat is de Nationale Volksbeweging (NVB), maar die is nauwelijks nog actief.
Onder extreemrechts valt volgens de AIVD ook de organisatie Voorpost. Deze club streeft naar hereniging van Nederland en Vlaanderen, strijdt tegen het drugsbeleid en pedofilie maar weer voor dierenrechten.
Ondemocratisch
Rechtsextremisten willen volgens de AIVD antidemocratische doelstellingen realiseren en zetten daarbij ondemocratische middelen in. De Nederlandse Volksunie (NVU) is volgens de AIVD rechtsextremistisch. De leider van de NVU, Constant Kusters, uit zich binnenkamers anders dan daarbuiten. De NVU is een neonazistische partij die streeft naar een eenpartijstaat naar voorbeeld van de NSDAP van Adolf Hitler.
Andere rechts-extremistische organisaties zijn de Nationaal Socialistische Actie (NSA) en de Racial Volunteer Force (RVF). De leider van deze organisaties is Eite Homan. Vaak trekken de NSA en RVF tijdens demonstraties samen op met de NVU, maar er zijn grote verschillen binnen de NVU enerzijds en de NSA en RVF anderzijds. Daar waar de NVU veelal bestaat uit aanhangers van het nationaal-socialisme van Hitler, zijn de NSA en RVF meer gericht op de revolutionaire SA-beweging.
Islamisering
Tussen extreemrechts en rechtsextremisten is een groot ideologisch verschil. Extreemrechts ziet de islamisering als het grootste probleem. Rechtsextremisten van de NVU, NSA en RVF zien de joden als hun grootste vijand. Zij zijn ook fel tegenstander van Geert Wilders.
De AIVD ziet verschillende oorzaken voor de afname van de aanhang van extreemrechts. Na de aanslagen op 11 september 2001, de moord op Pim Fortuyn en Theo van Gogh zijn hun thema's op de landelijke politieke agenda gekomen. Daarnaast is er door ideologische verschillen en persoonlijke animositeit veel versplintering in het extreemrechtse kamp. Veel rechtsextremisten verlaten de beweging ook als ze ouder worden.
Beeldvorming
De dreiging van extreemrechts en rechtsextremisten voor de democratische rechtsorde is dan ook nagenoeg verdwenen, stelt de AIVD. De inlichtingendienst ziet ook geen ontwikkeling naar terrorisme vanuit extreemrechtse of rechtsextreme motivatie. Maar dat betekent niet dat geweld door eenlingen kan worden uitgesloten.
Dat de werkelijke dreiging veel minder is dan vaak wordt gedacht, komt volgens de AIVD door de beeldvorming. Daar spelen antifacistische organisaties als de AFA en Kafka een rol bij. Volgens de AIVD overdrijven zij het gevaar van extreemrechts. "Ze ontlenen hun bestaansrecht aan de dreiging die hiervan uitgaat en cultiveren het beeld dat deze groot is en groeit", stelt de AIVD.
Volgens de AIVD gebruiken antifacisten juist geweld bij legale betogingen van extreemrechts. Ook bij hun strijd om extreemrechts uit het publieke domein te weren, gebruiken AFA en Kafka ondemocratische middelen, stelt de inlichtingendienst.