Moeilijk bestuurbaar Bosnië naar de stembus

Door correspondent David Jan Godfroid

Het zal menig inwoner van Bosnië-Hercegovina vandaag duizelen als hij of zij in het stemhokje staat. Er kan worden gekozen uit achtduizend kandidaten, 39 politieke partijen, elf coalities en dertien onafhankelijke kandidaten voor vertegenwoordigers in het roulerende presidentschap, het nationale parlement, de parlementen van de zogenoemde entiteiten en de parlementen van de kantons.

Bosnië is een lappendeken van bestuurlijke eenheden. Dat is een gevolg van het Dayton Akkoord, dat in 1995 een einde maakte aan de bloedige burgeroorlog tussen moslims, Serven en Kroaten in het land. Geef de diverse bevolkingsgroepen zoveel mogelijk autonomie en je verkleint de kans op een nieuw etnisch conflict, was de gedachte. In de praktijk is Bosnië als land daardoor vrijwel onbestuurbaar.

Presidentschap

Welke bestuurslagen zijn er? Allereerst het 'roulerende' presidentschap, dat uit drie personen bestaat; een moslim, een Serviër en een Kroaat. Zij wisselen elkaar om de acht maanden af als voorzitter en die voorzitter fungeert als president van het land.

Vervolgens is er het nationale Huis van Afgevaardigden, de Bosnische Tweede Kamer, dat uit 42 direct gekozen leden bestaat. Van hen worden er 28 gekozen door de kiezers in de Moslim-Kroatische Federatie en veertien door hun landgenoten in de Servische Republiek.

Vrijwel alle politieke partijen zijn op etnische leest geschoeid. Etnisch gemengde partijen doen er niet of nauwelijks toe. De parlementen van de zogeheten entiteiten kiezen het vijftien leden tellende Huis der Volkeren, de Bosnische Eerste Kamer.

Entiteiten

Bosnië is opgedeeld in twee entiteiten, die ieder een eigen parlement, een eigen regering en een grote mate van zelfbestuur hebben: de Moslim-Kroatische Federatie en de Servische Republiek. Om het extra ingewikkeld te maken, bestaat er ook nog het district Brcko, dat een aparte positie inneemt.

In de loop der jaren is de échte politieke macht in deze entiteiten komen te liggen. Zoals de namen al zeggen, hebben de moslims en de Kroaten het in de Federatie voor het zeggen en delen de Serviërs de lakens uit in de Servische Republiek.

Kantons

De Moslim-Kroatische Federatie telt tien kantons, ook ieder met een eigen parlement en een eigen regering. In vijf van de kantons vormen moslims de - soms overgrote - meerderheid, in drie ervan wonen vooral Kroaten en er zijn er twee 'etnisch gemengde' kantons.

Boven al die partijen staat de Hoge Vertegenwoordiger, een internationale afgevaardigde die verregaande bevoegdheden heeft om in te grijpen in het politieke proces in Bosnië. Hij kan bijvoorbeeld wetten terugdraaien en politici ontslaan.

De Hoge Vertegenwoordiger, momenteel de Oostenrijkse diplomaat Valentin Inzko, wordt benoemd door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Afscheiding

Politici in de Servische Republiek willen de situatie het liefst zou houden als ze is. Zij gruwen van de gedachte dat het nationale bestuur in de hoofdstad Sarajevo meer bevoegdheden zou krijgen. De leider van de Bosnische Serviërs, die zo'n 37 procent van de bevolking uitmaakt, heeft zelfs herhaaldelijk met afscheiding gedreigd als dat gebeurt.

Aan de andere kant streven de moslims, toch 48 procent van de bevolking, juist naar een aanzienlijke centralisering van het bestuur. De Kroaten, vertegenwoordigd met veertien procent, willen het liefst hun eigen 'entiteit' met bijbehorend zelfbestuur.

Geen verandering

De verkiezingen zullen in deze situatie waarschijnlijk geen enkele verandering brengen.