Fact check: Nederland kampioen telefoontaps?
Door NOS Net-redacteur Bas de Vries
In Nederland worden op één dag evenveel telefoons afgeluisterd als in de Verenigde Staten in een heel jaar, zei Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren tijdens het lijsttrekkersdebat op Radio 1.
De feiten
Navraag bij Thieme leert dat haar stelling ondermeer is gebaseerd op een artikel uit 2008 op Webwereld, een website met internetnieuws. Die kopte in 2008: 'Nederland 'kampioen' eigen burgers aftappen'.
Volgens de laatste cijfers die naar de Tweede Kamer zijn gestuurd, werd vorig jaar voor 24.724 telefoonnummers een bevel tot afluisteren gegeven. Het gemiddeld aantal taps per dag bedroeg 2121. Dat is inderdaad bijna evenveel als de 2376 keer dat Amerikaanse rechtbanken in hetzelfde complete jaar 2009 toestemming gaven voor telefoontaps.
De vraag is echter of die cijfers volledig met elkaar te vergelijken zijn. Zo ontbreekt in de Amerikaanse statistieken het aantal telefoontaps in terrorisme-onderzoeken. Toestemming daarvoor moet komen van een geheime rechtbank in Washington DC. Ook de activiteiten van de geheime dienst National Security Agency (NSA) vallen buiten de cijfers.
In Nederland worden de telefoontaps van de geheime diensten AIVD (1078 taps in 2009) en MIVD (53) ook apart gehouden. Die cijfers zijn wél openbaar, zij het pas sinds april van dit jaar. Omdat de Amerikaanse regering op dit punt de deur dichthoudt, is er geen vergelijking mogelijk tussen beide landen.
Conclusie
Ook het ministerie van Justitie ontkent niet dat er in Nederland in elk geval in strafzaken meer telefoons worden afgeluisterd dan in een land als de VS. Al voegt een woordvoerder daar wel een nuancering aan toe: "De Amerikanen doen weer meer aan observeren en het afluisteren van bijvoorbeeld woningen. Dat beschouwen wij als een zwaardere aantasting van de privacy dan telefoontaps."
(Dit is de tweede aflevering van Fact check NOS, een serie waarin de NOS op aangeven en met behulp van het publiek controleert of beweringen van politici tijdens de campagne wel kloppen. De eerste ging over de vraag of 'links' inderdaad een gat in de hand heeft. Meedoen kan door een mail te sturen met uw tip of vraag naar nosnet@nos.nl)