De taal van Wilders: belegen beledigen

Als er één politicus het politieke debat de afgelopen jaren naar zich toe heeft weten te trekken, dan was het Geert Wilders. En dat komt mede door zijn taalgebruik: Knettergek. Kopvoddentax. Henk en Ingrid. Columnist Jan Kuitenbrouwer analyseerde zijn woorden in een nieuw boek, 'De woorden van Wilders en hoe ze werken'.

"Hij gaat op een hele eigen manier met de taal om. Hij onderscheidt zich zo nadrukkelijk van de rest, daar kun je wel een boek over schrijven", stelt Kuitenbrouwer.

"Geen onbepaaldheden, geen bijzinnen, niet zeggen 'Dit is mijn mening', maar 'Zo is het'", somt Kuitenbrouwer op. "Geen Haagse taal. Neem nu Job Cohen, die de PvdA moet redden. Maar als ik hem hoor zeggen dat 'De PvdA afstand neemt van het neoliberalisme', dan denk ik: Hoe kun je dat nou roepen vanaf een zeepkist!? Dat taalgebruik is een hele elementaire fout eigenlijk."

Afschaffen

Wilders heeft goed gekeken naar Republikeinen in de VS: Houd de boodschap simpel; speel in op de emoties; dwing de ander jouw thema's over te nemen.

Dat doet de PVV door knuppels in Haagse hoenderhokken te gooien. 'Afschaffen' is daarbij "een van Wilders favoriete werkwoorden", meent Kuitenbrouwer. Subsidies, proefverlof, de Eerste Kamer, allemaal afschaffen. "Hij is totaal niet geïntimideerd door de heersende politieke cultuur, daar neemt hij ook een loopje mee."

"Geert Wilders geeft uiting aan de boosheid van zijn achterban. De PVV-stemmers zijn boos. Daar speelt Wilders heel krachtig op in. Er zijn heel veel mensen kwaad dat er nooit echt iets verandert, dat het allemaal pappen en nathouden is. Als je dat aanpakt, vinden PVV-kiezers dat fijn. Zo'n Ella Vogelaar knettergek noemen, dat horen ze graag."

Oubollig

Beledigen is dus het devies, maar ook niet te grof, valt Kuitenbrouwer op. Iemand is "geen knip voor de neus waard", maatregelen zijn "flut" en Wilders "is het beu". "De taal van Wilders is een beetje belegen", meent hij. "Ik heb sterk de indruk dat het een heel bewuste keuze is. Hij wil ook niet hip zijn, hij wil niet bij de elite horen."

"Wilders zou nooit turbotaal gebruiken. De grachtengordel, dat is turbotaal, import-Engels, trendyness. Hij wil niet trendy zijn, hij wil Oudhollandse waarden uitdragen." Kuitenbrouwer vergelijkt hem met Dik Trom. "Het is wel kordaat en ondubbelzinnig, maar ook op een bepaalde manier een beetje oubollig."

Vrijbuiter

Nu er een kans bestaat dat Wilders na de verkiezingen gevraagd gaat worden voor een nieuw kabinet, is de vraag of hij dan zijn taalgebruik zal moeten aanpassen. Kuitenbrouwer vermoedt van wel. "Het is wel enigszins inherent aan het buitenstaanderschap. Hij is een vrijbuiter, hij gebruikt ook de taal van de vrijbuiters."

"Als hij gaat regeren krijgt hij het heel moeilijk, want dan zal hij die retoriek moeten waarmaken. Je ziet dat ze daarvoor zijn teruggedeinsd in Almere en Den Haag. Dan stort het hele luchtkasteel misschien wel in, dat is kwetsbaar."

"Maar je kunt ook zeggen dat is politiek: je doet al die beloften, ook enkele die misschien niet helemaal mogelijk zijn, en na vier jaar zien we wel weer."

Jan Kuitenbrouwer - De woorden van Wilders en hoe ze werken - De Bezige Bij - ISBN:9789023457718 - €9,95