Heeft Rusland echt hypersonische wapens gebruikt? 'Ik ben nog niet overtuigd'

Heeft Rusland echt voor het eerst hypersonische raketten gebruikt, zoals het Russische ministerie van Defensie beweert? Deze supersnelle en vrijwel niet te onderscheppen wapens maken nu enkele jaren deel uit van het Russische arsenaal, maar werden niet eerder gelanceerd in gevecht.

"Ik was verbaasd toen ik erover hoorde", reageert defensie-expert Patrick Bolder van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. "En ik ben er niet van overtuigd dat ze nu wel echt gebruikt zijn. Dit zou best onderdeel kunnen zijn van een Russische campagne om verwarring te stichten bij de tegenstander, of om een signaal af te geven aan westerse landen: wij zijn bereid om dit nieuwe wapen in te zetten."

Hypersonische raketten zijn namelijk bijzonder kostbaar, zegt Bolder. "Veel duurder dan andere precisiewapens, zoals kruisraketten. Het ligt voor de hand dat je ze gebruikt voor strategische doelen, iets waarmee je echt de loop van de oorlog kan beïnvloeden. Het doel dat nu geraakt zou zijn, een wapenopslag, is zeker niet zonder belang, maar het is meer een tactisch doel: zoiets als een tank of een konvooi."

De timing leidt bij Bolder ook tot verbazing: "Als dit doel zo belangrijk is om met een hypersonisch wapen te worden uitgenomen: waarom niet eerder, vraag ik me dan af?"

Wat is er bijzonder aan hypersonische raketten? Bekijk deze uitleg:

Als de hypersonische raketten inderdaad gebruikt zijn, is de inschatting van Bolder, "dan kan dat ook een teken zijn dat Rusland door de precisiewapens begint heen te raken."

Dat laatste is ook de inschatting van Danny Pronk, veiligheidsonderzoeker bij Instituut Clingendael. "Ze hebben al behoorlijk wat precisiewapens gebruikt, en zijn een beetje door hun voorraad heen."

Uitgelezen kans om te testen

Pronk acht het wél waarschijnlijk dat Rusland echt zijn hypersonische raketten heeft ingezet. "We weten dat er vlak voor de oorlog MiG-31-straaljagers in de enclave Kaliningrad zijn gestationeerd, die uitgerust zijn met deze Kinzjal-raketten ('kinzjal' betekent 'dolk'). Vanaf daar kun je makkelijk het wapendepot in West-Oekraïne raken, dus qua bereik kan het."

De oorlog in Oekraïne is ook "een uitgelezen kans om deze nieuwe wapens nu operationeel te testen: werken ze echt zoals bedacht, in een oorlog? We weten dat Rusland hetzelfde gedaan heeft in Syrië: daar hebben ze allerlei nieuwe wapens voor het eerst gebruikt", zegt Pronk. Er zit mogelijk zelfs een demonstratie-element in, gericht op andere landen, denkt hij: "Laten zien wat je in huis hebt, met het oog op de wapenexport."

Gaat het gebruik van de hypersonische raket nu een gamechanger worden, die elke dag doelen in Oekraïne treft? Dat is onwaarschijnlijk. Pronk: "Het is lastig te zeggen hoeveel ze er in voorraad hebben. Er is een eenheid van zo'n 20 à 25 MiGs met deze raketten uitgerust, maar daarvan zal niet elk vliegtuig ze hebben. Het lijkt mij sterk dat ze er meer dan 20 van in voorraad hebben."