Dreigt er een nieuwe etnische oorlog in Burundi?
Het Afrikaanse Burundi heeft weken van gewelddadige demonstraties en een mislukte staatsgreep achter de rug. De president is terug in het zadel, maar de angst voor nieuwe confrontaties is groot. Meer dan 100.000 mensen, vooral Tutsi's, zijn op de vlucht geslagen. Vijf vragen over Burundi.
Dreigt er een nieuwe etnische oorlog in Burundi?
Op dit moment lijkt het vooral een politiek conflict, maar de vrees bestaat dat het weer een etnische strijd wordt. De meerderheid van de bevolking is Hutu (85 procent) en de minderheid Tutsi (15 procent). Net als in buurland Rwanda heeft in Burundi in de jaren negentig een gruwelijke etnische burgeroorlog gewoed. Daarbij werden zo’n 300.000 Burundezen gedood.
Sindsdien wordt de macht er eerlijk gedeeld tussen Hutu’s en Tutsi’s. Burundi werd bijna een schoolvoorbeeld van verzoening en democratie. Maar president Pierre Nkurunziza slaagde er niet in de armoede aan te pakken en werd de laatste tijd steeds autoritairder. Ook maakt hij gebruik van militante Hutu-jeugdmilities. Volgens een nationale mensenrechtenorganisatie zijn de afgelopen vijf jaar zeker 2500 politieke activisten gedood.
Wat is het doel van president Nkurunziza?
Hij wil aan de macht blijven, net als veel andere Afrikaanse presidenten. Maar in zijn geval speelt misschien ook mee dat hij onschendbaar wil blijven, zodat hij niet wordt aangeklaagd voor schending van mensenrechten. Demonstranten scandeerden de afgelopen tijd dat Nkurunziza moet worden overgebracht naar het Internationaal Strafhof in Den Haag. Om aan de macht te blijven, heeft hij zich herkiesbaar gesteld voor de verkiezingen volgende maand. Maar volgens zijn tegenstanders is dat in strijd met de grondwet, omdat een president maar twee termijnen mag regeren.
Wie waren de coupplegers?
Dat waren een paar generaals uit het leger, dat in twee kampen is verdeeld. De belangrijkste couppleger is Godefroid Nyiombare, een partijgenoot van de president en net als hij een oud-Hutu-rebel. De generaal werd in februari ontslagen als hoofd van de inlichtingendienst, nadat hij kritiek had geuit op de president. Kort daarna werd een aanslag op hem en zijn vrouw gepleegd. Mogelijk speelt dus ook een persoonlijk motief een rol bij zijn couppoging. De staatsgreep mislukte doordat het grootste deel van het leger de kant koos van de president.
Waarom zijn de meeste vluchtelingen Tutsi’s?
De demonstranten zijn zowel Hutu’s als Tutsi’s, want ook veel Hutu’s willen dat de president aftreedt. Maar de afgelopen weken zijn vooral tienduizenden Tutsi’s gevlucht naar Rwanda en Tanzania, omdat ze bang zijn dat zij de schuld krijgen van de onrust. De Burundese jeugdmilities, Imbonerakure, roepen steeds vaker anti-Tutsi-leuzen. Daarom zijn de Tutsi’s bang voor een herhaling van de burgeroorlog, die ook begon met haatzaaien door militante Hutu-milities.
Wat kunnen de gevolgen zijn voor de buurlanden Rwanda en Congo?
Als er daadwerkelijk een etnische oorlog uitbreekt in Burundi, zal die ongetwijfeld effect hebben op de buurlanden. De kans is groot dat de Tutsi-president van Rwanda, Paul Kagame, zal ingrijpen om de Tutsi’s te beschermen. De herinnering aan de genocide in Rwanda in 1994, waarbij 800.000 mensen - vooral Tutsi’s - werden afgeslacht, is er nog vers. Bovendien gaan er geruchten dat de Burundese milities samenwerken met Rwandese Hutu-rebellen die zich sinds de genocide schuilhouden in de bergen van Oost-Congo. Wat dat betreft zijn de sluimerende spanningen tussen Hutu’s en Tutsi’s altijd al grensoverschrijdend.
