Welke gemeente is als eerste klaar met tellen? Hoe kleurt de uitslagenkaart? Het zijn vragen die horen bij verkiezingsavonden, maar bij de Europese verkiezingen gaat het anders dan anders. Donderdagavond kwam er alleen een exitpoll - op de uitslag moeten we tot zondagavond wachten.
Een exitpoll is een peiling van het stemgedrag op de verkiezingsdag. Die geeft over het algemeen een goede indicatie van de uitslag, maar is niet gebaseerd op daadwerkelijk getelde stemmen.
Een Europese wet bepaalt dat resultaten van de Europese verkiezingen pas naar buiten mogen worden gebracht "na sluiting van de stembussen in de lidstaat waar de kiezers het laatst hun stem uitbrengen". En omdat deze verkiezingen verspreid zijn over vier dagen, moeten de Nederlanders nog even geduld hebben.
De meeste EU-landen houden de verkiezingen op zondag. Ook landelijke of regionale verkiezingen zijn in de meeste Europese landen op een zondag.
Nederland heeft de traditie dat op werkdagen wordt gestemd. Meestal is dat een woensdag, alleen bij Europese verkiezingen op donderdag. In dezelfde Europese wet staat namelijk dat de verkiezingen moeten worden gehouden "binnen een zelfde periode die aanvangt op donderdagochtend en afloopt op de daaropvolgende zondag."
Door het wegvallen van het Verenigd Koninkrijk, waar verkiezingen ook altijd op werkdagen zijn, is Nederland nu een buitenbeentje.
Een lidstaat mag de uitslag van de verkiezingen pas officieel bekendmaken na sluiting van de stembussen in de lidstaat waar de kiezers het laatst hun stem uitbrengen (...).
De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, wil dat wordt gewacht tot alle landen hebben gestemd om de verkiezingen niet te beïnvloeden. Alle landen moeten dus wachten tot het allerlaatste stemlokaal in de EU dichtgaat. Dat gebeurt pas om 23.00 uur op zondagavond in Italië.
Het publiceren van exitpolls is wel toegestaan, omdat die 'slechts' peilingen zijn.
Nederland is niet het enige land dat moet wachten, al moeten wij wel het meeste geduld hebben. In Duitsland kan zondag tot 18.00 uur worden gestemd, in Frankrijk tot 20.00 uur. Ook in die landen komt eerst een exitpoll, later pas een uitslag.
Als ze zondagavond laat ook in Italië klaar zijn, kan het snel gaan. Omdat de Nederlandse stemmen wel al worden geteld, en de uitslag dus 'klaarligt', kan die direct worden gepubliceerd.