Volgende week donderdag kiest Nederland nieuwe leden van het Europees Parlement. Namens Nederland zitten straks 31 mensen in die Europese volksvertegenwoordiging. Wat heeft het parlement de afgelopen jaren besloten? In een serie van vijf artikelen zoomen we in op hoe het Europees Parlement onze levens raakt. Vandaag: het reparatierecht.
Vorige maand, tijdens de allerlaatste zitting voor het verkiezingsreces, stemde het Europees Parlement in met een wet die regelt dat kapotte apparaten makkelijker gerepareerd kunnen worden. De Europese Unie wil dat de economie in 2050 circulair is, en dit moet daaraan bijdragen.
"Op dit moment hebben we bergen elektronisch afval in Nederland", zegt Catharina Rinzema, die als Europarlementariër (VVD) meewerkte aan de wet. "Dat afval moeten we sorteren maar veel wordt ook weggegooid, en dat is superslecht voor het milieu. Deze wet zal leiden tot veel minder afval."
Zo werkt het
Als een elektrisch apparaat nu stukgaat, kan het meestal niet worden gerepareerd. Als het binnen de garantie valt, krijg je vaak een nieuw apparaat, en als de termijn verstreken is heb je meestal pech. Dat wordt straks anders. Als het binnen de garantie valt, moeten verkopers eerst kijken of reparatie mogelijk en betaalbaar is voordat ze een nieuw product aanbieden. Na de garantieperiode krijgen klanten het recht om hun producten te laten repareren.
"Er gaat heel veel veranderen voor de Nederlandse consument", zegt Rinzema. "Het is nu heel irritant als je wasmachine of telefoon kapotgaat. Je weet niet waar je terechtkunt. Er komen veel meer regels en reparatiepunten."
Op de faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft werkt hoofddocent Bas Flipsen aan die repareerbaarheid van apparaten. Samen met zijn studenten haalt hij apparaten uit elkaar, om te onderzoeken of het ontwerp verbeterd kan worden, zodat onderdelen kunnen worden vervangen.
Om te beginnen kijken ze of apparaten wel open kunnen. "Dat is vaak lastig. Designers houden niet van zichtbare schroeven, bij een stofzuiger bijvoorbeeld zitten ze diep verzonken in de onderkant of achter een knop. Onderdelen zitten vaak vastgeklonken, er zijn soms heel veel schroeven, of het is juist allemaal verlijmd. De meeste producten zijn ontworpen om snel in elkaar te zetten omdat assemblage een grote kostenpost is."
Student-assistent Ivo Neuman heeft een kruimeldief verbeterd. "We kwamen erachter dat je heel veel uit elkaar moest halen om bij de motor te komen, en dat is een van de onderdelen met de meeste economische en ecologische waarde. Als die stuk is, wordt het apparaat waardeloos."
Scoresysteem
Vanwege de Europese wetgeving krijgen apparaten straks een 'repareerbaarheids-label'. Flipsen werkt mee aan de ontwikkeling van een scoresysteem daarvoor. "Het is net als het energielabel op je wasmachine, met letters van A tot G. Eerst mag alles nog worden verkocht, maar straks mogen de minst repareerbare apparaten niet meer worden verkocht, en zo wordt het steeds een beetje strenger."
In de werkplaats op de universiteit staat ook een hele batterij 3D-printers te draaien. "Die kunnen straks heel nuttig zijn als we apparaten gaan repareren", zegt student-assistent Neuman. "Onderdelen zijn vaak onvindbaar, niet leverbaar of heel duur. Maar het idee is dat je sommige onderdelen niet meer hoeft te bestellen, maar zelf kunt printen."
Docent Flipsen is heel blij dat er nu Europese regels komen. "Meerdere landen waren hun eigen normen aan het ontwikkelen, maar dit vind ik echt een taak van de Europese Unie. Hiermee kunnen we samen voorkomen dat er troep wordt geïmporteerd."
Apparaten moeten straks aan nieuwe regels voldoen, maar consumenten houden de keuze of ze een kapot product willen laten vervangen of repareren. Europarlementslid Rinzema voorziet geen problemen door het grote tekort aan technische vakmensen, waardoor ook de uurtarieven hoog zijn. "Ik denk dat dit een grote stimulans is voor de reparatiesector. Het zal een beroep doen op mensen die reparateur willen worden."
Snel zichtbaar
Deze Europese maatregel is een richtlijn. Dat betekent dat lidstaten hem eerst nog moeten omzetten in nationale wetgeving. Toch verwacht Flipsen dat het snel zal gaan. "Ik merk dat bedrijven nu al aan ons vragen wat ze moeten doen. Ze willen wel meewerken maar ze weten vaak niet hoe." Consumenten zullen op hun beurt moeten gaan wennen aan zichtbare schroeven. "Zichtbare schroeven zijn juist mooi", zegt Flipsen. "Want dat betekent dat je product kan worden gerepareerd!"
