Autoriteiten in de Amerikaanse staat Arizona bereiden zich voor op een nieuwe golf aan desinformatie rond de presidentsverkiezingen op 5 november. In 2020 was de staat het epicentrum van complottheorieën, nadat Joe Biden er nipt had gewonnen. Peperdure, geavanceerde technologie moet het wantrouwen van de kiezers nu wegnemen.
Alle wanden van de ontvangstruimte in een gloednieuw stemmentelcentrum in Pinal County zijn van glas. Zo kunnen de inwoners meekijken als de stemmen worden geteld. "Het is hún stembiljet, ze moeten het proces kunnen zien", zegt Dana Lewis.
Ze leidt de verkiezingen in het district en hoopt nieuwe complottheorieën te kunnen voorkomen. Na de vorige verkiezingen ging het verhaal rond dat stembiljetten waren gedumpt in de woestijn, en ze had geen middelen om het gerucht te ontkrachten: "Frustrerend."
Biljetten gevolgd als goudtransport
Nu staan er camera's op stembussen en kan iedereen de live beelden zien op grote beeldschermen. De karretjes waarin stembiljetten worden vervoerd zijn voorzien van een mini-computer. Die legt vast wanneer ze worden opengemaakt, meer dan 1,5 meter worden verplaatst of als ze een virtueel afgebakende zone verlaten.
Voor het vervoer zijn nieuwe vrachtwagens aangeschaft. De snelheid waarmee de stembiljetten zich bewegen en de actuele locatie wordt gemonitord met GPS. Op een computerscherm kunnen de bewegende balletjes worden gevolgd. Zijn ze groen, dan gaat alles volgens plan, kleuren ze rood, dan is er een verdachte afwijking. Zelfs de temperatuur in de dozen wordt gemeten.
Kosten: 30 miljoen euro
Het nieuwe hoofdkwartier van de verkiezingen en alle nieuwe apparatuur kostten bijna 30 miljoen euro. De geavanceerde techniek lijkt meer op zijn plek bij een goudtransport. Lewis: "Daar kun je stembiljetten ook mee vergelijken."
Je kunt geen prijskaartje hangen aan de democratie, vindt ook Bill Gates. De Republikein leidt de verkiezingen in Maricopa County, rond Phoenix. Daar haalde Biden in 2020 nipt de winst binnen, waarna het district het epicentrum werd van complottheorieën.
Volgens woedende aanhangers van Donald Trump waren tienduizenden kiezers al dood en hadden illegale migranten massaal gestemd. Ook claimden ze dat telmachines waren gehackt. Er is nooit enig bewijs gevonden voor die aantijgingen.
Doodsbedreigingen
Gates werd via telefoon, e-mail en sociale media lastiggevallen. Zijn eigen partijgenoten trokken zijn integriteit in twijfel. Hij kreeg bijna dagelijks doodsbedreigingen. "Dat is bijna normaal geworden voor mensen die verkiezingen aansturen", zegt Gates.
"Het is tot daar aan toe dat het andere team je aanvalt, maar dat je eigen partij je moet hebben is heel moeilijk voor mij en mijn collega's". Gates ging in therapie voor posttraumatische stress. Ondanks zijn ervaringen gaat hij nu toch opnieuw de verkiezingen in zijn district coördineren.
Zichtbare kabels
Om alle argwaan in de kiem te smoren is in Pinal County de oranje kabel die naar de uitslagenserver leidt duidelijk zichtbaar, zodat te zien is dat deze niet op internet is aangesloten. Dana Lewis erkent dat de verregaande maatregelen niet alle complotdenkers gerust zullen stellen.
Zo kan de beschikbaarheid van meer videobeelden ook leiden tot misbruik van die beelden, door ze misleidend te monteren of er valse beschuldigingen bij te plaatsen. "Maar dan vinden we wel weer een manier om dat te ontkrachten."
De vraag rijst ook of de overheid dit allemaal moet faciliteren en er niet een basis van vertrouwen moet zijn bij het publiek. "Ik zou dat punt graag bereiken, maar ik denk dat we daar ver voorbij zijn", zegt Lewis.