Zweden geeft Oekraïne twee radarvliegtuigen: 'Perfecte aanvulling op F-16's'
De Zweedse regering heeft Oekraïne gisteren twee hightech radarvliegtuigen beloofd. "Die zijn enorm waardevol", zegt Peter Wijninga, oud-luchtmachtofficier en defensiespecialist, verbonden aan de Haagse denktank HCSS. "Dit is de perfecte aanvulling op de F-16's."
Het gaat om twee Zweedse Saab 340-vliegtuigen. De toestellen maken deel uit van het grootste militaire hulppakket dat Zweden ooit heeft gegeven aan Oekraïne. Het pakket, inmiddels het zestiende van Zweden, heeft een waarde van ruim een miljard euro en bevat ook tanks, pantservoertuigen, artilleriemunitie en luchtverdedigingssystemen.
"Dit is wat de Oekraïense luchtmacht nu het hardste nodig heeft", zei de Zweedse minister Jonsson van Defensie. Zweden geeft deze vliegtuigen, "ook al betekent dit een tijdelijke verslechtering van onze verdediging", aldus de minister. Oekraïne krijgt de vliegtuigen omdat ze "bovenaan hun verlanglijstje stonden", zei de Zweedse vicepremier Busch.
De Zweedse premier Kristersson en de Oekraïense ambassadeur in Zweden bij een van de gedoneerde vliegtuigen:
Wijninga is niet verbaasd dat de Zweden zo'n gulle gift doen. "Ze willen dat Oekraïne de oorlog wint. Ze hebben een grote hekel aan de Russen, dat zit in hun genen." Wijninga doelt op de vele oorlogen die de Russen en Zweden hebben uitgevochten in de voorbije eeuwen.
Aanvallen eerder detecteren
De Zweedse patrouillevliegtuigen zullen "sturing geven aan de F-16's bij een aanval van vliegtuigen, drones en raketten", verwacht Wijninga. "Ze sturen ze naar hun doel."
De Saabs kunnen 400 tot 500 kilometer ver kijken. "Ze zullen op zo'n 100 kilometer van de Russische grens vliegen, op redelijk veilige afstand", zegt Wijninga. "Oekraïne kan dan 300 kilometer in Rusland waarnemen en is dan in staat eerder een aanval te detecteren." Ook de luchtverdediging op de grond kan door de Zweedse toestellen eerder worden gealarmeerd. De Oekraïners zijn dan ook bijzonder blij met de vliegtuigen.
De Oekraïense oorlogsjournalist Illia Ponomarenko reageert op X:
"Zonder kan ook, maar dan is de waarschuwingstijd korter", zegt Wijninga. "Oekraïne heeft overal agenten in Rusland. Zodra er vliegtuigen opstijgen om te bombarderen, wordt dat gemeld aan de geheime dienst." Het is volgens de defensiespecialist wel de vraag of Oekraïne in staat zal zijn permanent één vliegtuig in de lucht te hebben. "Maar de luchtverdediging heeft hier sowieso baat bij."
Direct inzetbaar zullen de Saabs niet zijn, omdat het benodigde personeel nog moet worden opgeleid. Dat zal waarschijnlijk enkele maanden in beslag nemen.
Opleiden in het buitenland
Ondertussen hebben de eerste Oekraïense F-16-piloten hun vliegopleiding afgerond in de Verenigde Staten, op de Morris Air National Guard Base in Arizona, dezelfde basis waar Nederlandse piloten hun opleiding kregen.
In de VS hebben de Oekraïense piloten alleen leren vliegen. In Roemenië, op het pas opgerichte European Flight Training Center (EFTC), krijgen de Oekraïners het tactische deel van hun training: het leren gebruiken van de wapensystemen en het wennen aan de lokale weersomstandigheden. Nederland stationeert hier achttien F-16's.
Het gebruiken van de F-16 is één ding, ze voorzien van wapens, bijtanken en onderhouden is een andere zaak. Dat is veel gecompliceerder dan bij de oude Sovjet-toestellen die het Oekraïense grondpersoneel gewend is. Demissionair minister Ollongren van Defensie maakte vorige week bekend dat de eerste tien Oekraïense onderhoudsmonteurs hun opleiding in Nederland hebben voltooid.
Hangars in de bergen
De Nederlandse opleiding was vooral gericht op de zorg voor de veiligheid van de vlieger. "Ook hier zijn wat bochten afgesneden", zegt Wijninga over de opleiding, die vanwege de oorlog is verkort. Dit personeel zal alleen eerstelijns onderhoud kunnen doen. Voor groot onderhoud en inspecties, het tweedelijns onderhoud, zullen de toestellen waarschijnlijk naar andere locaties in Europa moeten.
Het ging in Nederland maar om tien opgeleide technici, terwijl Oekraïne inmiddels circa 60 F-16's heeft gekregen. Het getrainde personeel gaat zijn kennis ter plekke doorgeven. "Train de trainers, dat is gebruikelijk," aldus Wijninga.
Waar de toestellen in Oekraïne gestationeerd zullen worden is nog onbekend. En ook geheim, omdat de Russen dat graag zullen willen weten. Gespeculeerd wordt op de Karpaten in het westen van Oekraïne, waar in de bergen hangars zijn.
