Hugo van der Parre
Research-redacteur
Hugo van der Parre
Research-redacteur
De provincies Noord-Brabant en Gelderland leveren in verhouding tot het aantal inwoners dat ze hebben, veel te weinig kandidaten voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. Dat blijkt uit een analyse die de NOS heeft gemaakt van de kieslijsten voor 22 november.
In Noord-Brabant woont bijna 15 procent van de Nederlandse bevolking, terwijl maar 8,8 procent van de kandidaten uit Brabant komt. Ook Gelderland (12 procent van de bevolking) is sterk ondervertegenwoordigd met 7,1 procent van de kandidaten.
De 18 geanalyseerde lijsten presenteren in totaal 354 kandidaten: 135 vrouwen (38 procent), 215 mannen (61 procent) en vier personen die zich als non-binair identificeren (1 procent). De VVD heeft de meest vrouwelijke lijst met 13 vrouwen in de top-20, inclusief lijsttrekker Dilan Yesilgöz. Daarna volgt GroenLinks/PvdA met 12 vrouwen.
Ook BBB en CDA hebben net iets meer vrouwen dan mannen. Bij Volt en NSC is het 10/10. Zoals altijd heeft de SGP weer een lijst met alleen maar mannen, maar 50plus blijft daar niet ver bij achter.
De provincie Zuid-Holland levert veel meer kandidaten dan vanuit het inwonertal representatief zou zijn. Dat komt doordat veel beroepspolitici of hun medewerkers die nu kandidaat zijn, in of rondom Den Haag wonen.
De overwinning van BBB bij de Provinciale Statenverkiezingen heeft zich (nog) niet merkbaar vertaald in emancipatie van het platteland. Slechts 3,4 procent van de kandidaat-Kamerleden woont op het platteland, terwijl daar wel bijna 17 procent van de bevolking leeft. 72 procent woont in (zeer) sterk stedelijke gebieden.
Maar de dominantie van de Randstad op de lijsten neemt wel af. Twee jaar geleden kwam nog 62 procent van de kandidaten in Noord-Holland, Zuid-Holland of Utrecht. Nu is dat 54 procent.
De lijsten van Forum voor Democratie en de Partij voor de Dieren lijken het meest Randstedelijk met 15 kandidaten uit een van de Randstadprovincies in de top-20. Maar eigenlijk is Bij1 nog iets meer op de Randstad georiënteerd: de partij heeft een korte lijst van 14 kandidaten en slechts drie daarvan wonen níet in de Randstad. Bij 50Plus is het aantal kandidaten uit Randstad het kleinst.
De ChristenUnie is de enige partij die in de top-20 kandidaten heeft uit elke provincie. CDA en BBB zijn bijna net zo gespreid: ze missen beide alleen een kandidaat uit Flevoland. Bij Forum voor Democratie en Bij1 komen de kandidaten uit slechts vijf provincies. Bij FvD woont de helft van de eerste twintig in Noord-Holland.
Van jong naar oud
Over alle partijen gemeten is een kandidaat-Kamerlid gemiddeld 43 jaar oud. Bij1 heeft met een gemiddelde van 31 jaar de jongste kieslijst. Volt - vorige keer nog de jongste - komt met een lijst van gemiddeld 33 jaar oude kandidaten.
Bij de meeste partijen ligt de gemiddelde leeftijd tussen de 40 en 50 jaar. Alleen PVV (51) en uiteraard 50plus liggen daar boven. De kandidaten van 50plus zijn gemiddeld 64,5 jaar. Bij JA21 en Denk ontbraken te veel leeftijden om een berekening te kunnen maken.
Actieve politici
Bijna zes op de tien kandidaten zijn al actief in de politiek. Zo staan er 91 zittende Tweede Kamerleden in de top-20 van de kieslijsten. GroenLinks/PvdA zet 14 Kamerleden bij de eerste twintig. Begrijpelijk, want er moeten leden van twee fracties worden ondergebracht. D66 biedt aan 13 zittende Kamerleden een prominente plek.
Daarnaast zijn er, verdeeld over de partijen, ook vier ministers, drie staatssecretarissen en vier leden van de Eerste Kamer verkiesbaar. De kleinere partijen betrekken vooral veel kandidaten uit de lagere overheden. Daarom staan er 27 Provinciale-Statenleden, 18 wethouders en 54 gemeenteraadsleden op de lijsten.
Migratieachtergrond
Bijna 18 procent van de kandidaat-Kamerleden heeft een migratieachtergrond. Dat is minder dan bij de vorige Kamerverkiezingen, toen het 22,4 procent was. De lijsten van Bij1 en Denk bestaan bijna of helemaal uit mensen met een Turkse, Marokkaanse, Surinaamse, Antilliaanse of andere niet-westerse achtergrond. SGP, BBB en PVV hebben daarentegen niemand met een niet-westerse achtergrond in de top-20 van de lijst staan.
Met medewerking van data-journalist Just Vervaart van Bureau Regio
