Nederlanders betalen reisbureau hoge bedragen voor evacuatie familie Gaza

• Nina Jansen

  redacteur Binnenland

Nederlanders die betalen om mensen Gaza uit te krijgen, doen dat vaak via een Egyptisch reisbureau, blijkt uit een rondgang van de NOS. Gesproken is met initiatiefnemers die inzamelingsacties zijn begonnen op het platform GoFundMe. In de meeste gevallen gaat het om Nederlanders met familie of vrienden in Gaza, in sommige gevallen helpen Nederlanders Palestijnen met wie ze via Instagram of WhatsApp in contact zijn gekomen.

Eerder bleek al dat op GoFundMe duizenden inzamelingsacties staan om Palestijnen uit Gaza te krijgen. Zo'n vijftig van die doneeracties werden in Nederland opgestart. Er worden bedragen tussen de 12.000 en 250.000 euro gevraagd. De NOS heeft contact gehad met ruim tien initiatiefnemers.

Reem uit Delft wil wel met haar naam in het artikel, maar om veiligheidsredenen delen we alleen haar voornaam. Het lukte haar om acht familieleden Gaza uit te krijgen, waarbij ze gebruikmaakte van connecties over wie ze liever geen informatie geeft.

Gisteren sloot zij haar moeder na lange tijd weer in de armen in Caïro:

Ook de 31-jarige havenmedewerker Dennis uit Hoorn begon een crowdfundactie. Via de WhatsAppgroep 'Yes Theory' kwam hij in contact met de 24-jarige Yousef uit Gaza.

"Het is een soort internationale community waarin allemaal mensen zitten die vaker 'ja' willen zeggen tegen dingen. Daar werd Yousef aan toegevoegd. Zijn ouders, broers en zussen zijn gedood bij een bombardement. Hij zat inmiddels in zijn in eentje in Rafah, waar hij naartoe was gevlucht."

Geen Palestijnse bankrekening

Yousef vroeg Dennis of hij hem kon helpen een GoFundMe-campagne op te zetten om Gaza uit te komen. Doneeracties vanuit Gaza of met een Palestijnse bankrekening accepteert GoFundMe vaak niet, waardoor mensen die in Gaza zitten afhankelijk zijn van buitenlandse contacten, zeggen betrokkenen.

"Yousef vertelde dat hij bijna uit het leven had willen stappen. Ik heb zijn verhaal gecheckt en zijn locatie achterhaald en vroeg toen: zijn er geen andere mogelijkheden? Kun je niet weg over zee? Maar dit was volgens hem de laatste mogelijkheid. Toen heb ik gezegd dat ik het wel wilde doen, maar dat hij zelf donateurs moest zoeken", vertelt Dennis. "Het is echt een hartstikke goede gozer met een goed hart, die gewoon een vredig leven wil leiden."

De grenzen tussen Gaza en Egypte en Israël zitten dicht. Alleen mensen met een buitenlands paspoort en hun kerngezinsleden kunnen op een lijst komen om Gaza via Egypte te verlaten. Voor mensen zonder zo'n paspoort is de laatste optie: corrupte ambtenaren omkopen.

Reisbureau

Dennis is nog aan het uitzoeken hoe hij het geld bij Yousef kan krijgen, maar in de meeste gevallen brengen de initiatiefnemers het geld naar Egypte. Sommigen hebben daar connecties met Egyptische ambtenaren, maar vaker moeten ze zaken doen met reisbureau Hala for Consulting and Tourism Services in hoofdstad Caïro, dat regelmatig wordt gelinkt aan de Egyptische veiligheidsdiensten.

Al sinds 2019 kunnen mensen uit Gaza gebruik maken van de zogenoemde 'vipservice' van dat reisbureau. Bij het oversteken van de Egyptische grens waren een visum, transport naar Caïro en toegang tot een viplounge aan de Egyptische kant inbegrepen.

Die service kostte voor de oorlog al honderden dollars, en kon in hoogseizoen oplopen tot 2500 dollar, vertellen betrokkenen. Maar sinds het uitbreken van de oorlog heeft het reisbureau de prijzen flink verhoogd en zijn de vip-privileges vervallen.

Alle mensen die het reisbureau hebben betaald om hun familieleden Gaza uit te krijgen of die dat van plan zijn en die de NOS heeft gesproken, willen anoniem blijven, omdat ze sterk afhankelijk zijn van het bureau.

Volgens hen vraagt het reisbureau nu voor een transit voor volwassenen tussen de 5000 en 10.000 dollar. Voor kinderen moet doorgaans tussen de 2500 en 5000 dollar worden betaald. Ook komt het voor dat er na de eerste betaling om extra geld wordt gevraagd, zeggen betrokkenen.

Tienduizenden dollars in zak

Het geld moet cash in Amerikaanse dollars aan het reisbureau worden betaald, op een centrale locatie in Caïro. Dagelijks staan er groepjes mensen op de stoep met tienduizenden dollars op zak, in de hoop dat ze die dag aan de beurt zijn. Die dollars worden vaak vanuit het buitenland binnengesmokkeld, want in Caïro zijn ze nauwelijks te krijgen.

Soms sluit het kantoor zonder aankondiging en kan het dagen dicht blijven. Eén betrokkene stond twee weken lang dagelijks voor de deur totdat hij een medewerker 1000 dollar toestopte. Toen mocht hij naar binnen. De Egyptische mensenrechtenorganisatie Sinai for Human Rights beschikt over vergelijkbare ervaringen met het reisbureau.

Zelfs als je betaald hebt, duurt het vaak nog minstens een week voordat het reisbureau je familieleden op de lijst zet. "Op een dag zakte een vrouw in elkaar voor het bureau. Zij had al betaald om haar man met kanker Gaza uit te krijgen voor een behandeling, maar voordat hij op de lijst kwam, was hij aan zijn ziekte overleden", vertelt een inzamelaar. Verschillende betrokkenen noemen het reisbureau "corrupt", "maffia" en "mensenhandelaren".

Moreel dilemma

Dennis vond het geen makkelijke beslissing om Yousef te helpen. "Het is een moreel dilemma, want het gaat om corruptie. En er is een grote mogelijkheid dat dit geld, wat is bedoeld om iets goeds te doen - iemand redden uit een verschrikkelijke situatie - in verkeerde handen terechtkomt. Dus ik heb wel lang getwijfeld wat nou juist is om te doen."

Ook de andere initiatiefnemers worstelen met dit dilemma, lieten ze weten. Zij willen niet bijdragen aan een corrupt systeem, maar zien het als "laatste redmiddel". De Egyptische autoriteiten ontkennen overigens dat Palestijnen dit soort bedragen betalen om Gaza uit te komen.