In Bethlehem vieren Palestijnse christenen dit jaar geen kerst

• Eliane Lamper

  redacteur Buitenland

Voor Palestijnse christenen hangt er een grauwsluier over wat de mooiste tijd van het jaar had moeten zijn. In Bethlehem, de geboortestad van Jezus, is er dit jaar voor het eerst geen kerstfeest. Door de oorlog in Gaza zijn Palestijnen in rouw en hebben kerkleiders op de Westelijke Jordaanoever besloten om het grootste deel van de vieringen af te gelasten. De traditionele mis in de Geboortekerk ging vandaag wel door.

In Bethlehem en stadjes in de omgeving is de kerstperiode normaal gesproken de drukste tijd van het jaar. Ze zijn versierd met lichtjes en op de pleinen staat een metershoge kerstboom, er is een kerstparade, er klinkt muziek en er is vuurwerk. Toeristen van over de hele wereld komen naar Bethlehem. Nu zijn de straten leeg en donker, de winkels en restaurants zijn dicht.

Swipe om de verschillen met eerdere jaren te zien:

Christenen op de Westoever willen geen feest vieren met de humanitaire ramp die zich in Gaza voltrekt. "Leden van mijn gemeente vroegen mij: hoe kunnen we de kerstboom verlichten terwijl Palestijnen in Gaza massaal gedood worden", vertelt Ashraf Tannous, predikant van de Lutherse kerk in Beit Jala, dat naast Bethlehem ligt.

Jezus tussen brokstukken

In de Lutherse kerk in Bethlehem ligt het kindje Jezus normaal gesproken in een kribbe in de kerststal, omringd door Jozef en Maria en de drie wijzen uit het oosten. Het kindje is nu tussen stukken puin gelegd, gewikkeld in een keffiyeh, een Palestijnse sjaal, wat zijn Palestijnse identiteit moet benadrukken. Het roept het beeld op van de duizenden kinderen in Gaza die door bombardementen zijn gedood.

Na de terreuraanval van Hamas zijn zeker 20.000 Palestijnen in Gaza gedood door Israël. De kleine christelijke gemeenschap in Gaza schuilt in de drie historische kerken in het gebied. Ook zij liggen zwaar onder vuur. In oktober werd de Grieks-orthodoxe kerk gebombardeerd. In Gaza wonen naar schatting zo'n duizend christenen. Ze vrezen dat hun gemeenschap na de oorlog niet meer bestaat.

Een moeder en dochter die in de katholieke kerk schuilden werden vorige week doodgeschoten door een Israëlische scherpschutter toen ze buiten kwamen, meldde het Latijnse Patriarchaat van Jeruzalem. "Ze zijn in koelen bloede doodgeschoten in de gebouwen van de parochie, waar geen strijdende partijen zijn." Ook paus Franciscus veroordeelde de aanval, het leger ontkent betrokkenheid.

'We zijn vol verdriet'

Kerst is een nationale feestdag op de Westoever waar ook moslims aan meedoen. "We kunnen nu niet denken aan vieringen, we zijn vol verdriet", zegt Rana Kattan, maatschappelijk werkster in de Lutherse kerk in Beit Jala. "We zien het leed en horen hier zelfs de bombardementen." Het stadje ligt op zo'n 70 kilometer afstand van Gaza.

Palestijnen op de Westoever, die al ruim 56 jaar militair bezet wordt door Israël, zijn sinds het begin van de oorlog sterk beperkt in hun bewegingsvrijheid. Dorpen en steden zijn van elkaar afgesloten door militaire checkpoints.

Op veel plekken zijn lockdowns ingesteld; in sommige steden mogen Palestijnen maar een paar uur per dag naar buiten. Het toerisme is ingestort, waardoor veel inwoners geen inkomsten meer hebben. Geweld door kolonisten is toegenomen, en door het leger zijn ruim 300 Palestijnen gedood.

'Kerken zijn stil'

Elk jaar bezoeken tienduizenden toeristen de geboortestad van Jezus, onder wie veel christenen. De gemeenschap voelt zich door hen in de steek gelaten, zegt Tannous. "Ik wil niet generaliseren, maar kerken over de hele wereld zijn stil. Zij geloven nog steeds dat Israël zichzelf verdedigt. Christenen spreken zich niet uit tegen de bezetting, zij staan niet aan de kant van de onderdrukten."

Ook Kattan benadrukt hoe belangrijk solidariteit van christenen wereldwijd is. "Veel mensen weten niet dat er christenen op de Westoever wonen, en hoe wij geraakt worden door de bezetting. In Gaza en op de Westoever maakt het niet uit of je moslim of christen bent, want je bent een Arabier."

De festiviteiten zijn dan afgelast, wel zal de gemeenschap zoveel mogelijk bij elkaar komen. "In de kerkdienst zullen we bidden voor de Palestijnen in Gaza", zegt Tannous. De predikant van de Lutherse kerk steekt dit jaar niet de lichtjes aan. Hij heeft olijftakken in de kerstboom gehangen, als teken van hoop op vrede.

Nieuwsuur maakte eerder deze reportage in Bethlehem. Palestijnse christenen zijn teleurgesteld over kerken die de kant van Israël kiezen: