Dat Rob Jetten de ambitie heeft om D66-lijsttrekker te worden, heeft hij nooit onder stoelen of banken gestoken. Twee jaar geleden, in de aanloop naar de vorige Tweede Kamerverkiezingen, wilde hij zich ook kandidaat stellen. Maar toen deed hij een stap opzij voor Sigrid Kaag. Nu doet de demissionaire minister voor Klimaat en Energie dan toch de stap naar voren.
De in Veghel geboren Jetten heeft een bliksemcarrière in de politiek gemaakt. Hij was voorzitter van de Jonge Democraten en daarna gemeenteraadslid en fractievoorzitter in de Nijmeegse gemeenteraad. In 2017 kwam hij in de Tweede Kamer, waar hij zo'n anderhalf jaar later, als 31-jarige, het stokje overnam van vertrekkend fractievoorzitter Pechtold.
Volgens Jetten is het tijd voor een nieuwe politieke generatie:
De jongste fractievoorzitter in de Tweede Kamer had als opvolger van Pechtold grote schoenen te vullen, en hij moest duidelijk erg wennen aan zijn nieuwe rol. Hij kwam aanvankelijk stijfjes over en herhaalde zo vaak achter elkaar dezelfde ingestudeerde antwoorden, dat 'Robot Jetten' een poosje zijn bijnaam werd.
Klimaatdrammer
De kritiek dat hij het niet in zich zou hebben, liet hij van zich afglijden. Hij bleef zich onvermoeibaar inzetten voor thema's als klimaat, Europese eenwording en de emancipatie van lhbti'ers. Ook zocht hij regelmatig de confrontatie met FVD-leider Baudet. En langzamerhand verscheen er een meer ontspannen, zelfverzekerder politicus voor de camera's. "Ik struikelde en stond op", zegt hij in zijn campagnespotje.
Voormalig VVD-fractievoorzitter Dijkhoff plakte zijn collega van D66 in 2019 het predicaat 'klimaatdrammer' op. Jetten omarmde die 'belediging' als een geuzennaam. Hij liet hem op een blauwe sweater drukken, die hij graag bij openbare gelegenheden droeg.
Intussen dacht hij na over het lijsttrekkerschap, maar na een innerlijke "zoektocht" concludeerde hij dat het op dat moment niet goed voor D66 zou zijn als er een lijsttrekkersverkiezing zou komen. Hij sprak zijn volle steun uit aan Sigrid Kaag, die al had laten weten dat zij de eerste vrouwelijke premier wilde worden.
Bij de formatie in 2021 was hij haar secondant aan de onderhandelingstafel, soms ook in zijn klimaattrui. En toen hij uiteindelijk werd gevraagd als minister, vond hij dat zeer eervol.
Een andere post had hij misschien geweigerd, zei hij. Want de rol van fractievoorzitter had hij nog wel even willen vervullen. Maar de kans om de eerste Nederlandse minister voor Klimaat en Energie te worden, wilde hij niet laten lopen. En zo kon hij op 22 januari 2022, op zijn 34ste, worden toegevoegd aan het lijstje van 'jongste ministers' ooit.
Oorlog in Oekraïne, dure energie
Hij zal zich het eerste jaar van zijn ministerschap anders hebben voorgesteld. Hij had de ambitie om forse stappen te zetten op het gebied van klimaat en duurzame energie en een bijdrage te leveren "aan de wereldwijde opgave onze aarde leefbaar door te geven aan volgende generaties".
Maar een maand later viel Rusland Oekraïne binnen, schoten de energieprijzen omhoog en kwam de nadruk vooral op het energiedeel van zijn portefeuille te liggen. De klimaatdrammer moest zelfs besluiten om de kolencentrales tijdelijk harder te laten draaien, terwijl hij het liefst van deze 'megavervuilers' af wilde.
Een paar maanden geleden kwam hij toch met een groot, ambitieus klimaatplan: het kabinet zou 28 miljard uittrekken voor ruim 120 klimaatmaatregelen. Daarmee zou het doel om in 2030 minstens 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990 volgens hem ruimschoots gehaald kunnen worden.
Nu het kabinet is gevallen, is het de vraag of zijn plannen nog door de Tweede Kamer worden behandeld. Een aantal klimaatmaatregelen staat op de nominatie om controversieel verklaard te worden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het voornemen voor een lagere energiebelasting bij minder gasverbruik en subsidie voor de aanschaf van tweedehands elektrische auto's.
Jetten is de eerste in de partij die zich opwerpt als kandidaat-lijsttrekker. Andere kandidaten kunnen zich nog melden en dan komt er een lijsttrekkersverkiezing. Fractievoorzitter Jan Paternotte heeft al laten weten dat hij niet mee zal doen.
