Erdogan haalt net geen absolute meerderheid, tweede ronde volgt op 28 mei

We sluiten het blog

In onderstaand artikel vind je een samenvatting van de stembusgang in Turkije gisteren. De verkiezingen zijn nog niet beslist, maar de huidige president Erdogan gaat verrassend aan kop.

Ruim 24 uur na het sluiten van de stembus is er nog geen uitslag in Turkije

Erdogan krijgt meeste stemmen, maar niet genoeg om meteen te winnen

Zittend president Erdogan heeft in de eerste ronde van de Turkse presidentsverkiezingen de meeste stemmen gekregen (49,5 procent). Hij komt dus net tekort voor een absolute meerderheid en daarom is er een tweede, beslissende ronde nodig op zondag 28 mei, meldt de kiescommissie. Erdogan neemt het dan op tegen zijn overgebleven rivaal, oppositieleider Kilicdaroglu die uitkwam op bijna 44,9 procent.

De Volksalliantie van Erdogan stevent verder af op een meerderheid in het parlement (321 van de 600 zetels).

Volgens Turkije-correspondent Mitra Nazar heeft Erdogan de beste papieren om in de tweede ronde als winnaar uit de bus te komen, onder meer omdat zijn alliantie ook de meeste parlementariërs levert. Veel kiezers zijn bang voor politieke instabiliteit en zouden daarom het liefst kiezen voor een president die ook de steun heeft van het parlement.

Bovendien krijgt Erdogan mogelijk de steun van de achterban van de uiterst rechtse nationalist Sinan Ogan, die gisteren als derde eindigde. Ogan houdt nog wel een slag om de arm. Aan onze steun zijn voorwaarden verbonden, zei hij.

Ook Turkse Duitsers ruim achter Erdogan

Ook in Duitsland hebben Turken met een grote meerderheid op president Erdogan gestemd. Hoewel officiële cijfers van de kiescommissie ontbreken, meldt staatspersbureau Anadolu dat ook in Duitsland bijna tweederde van de stemmen naar Erdogan ging.

Tegenover de 65 procent voor de huidige president gaat een kleine 33 procent van de stemmen naar oppositiekandidaat Kilicdaroglu. Bij de verkiezingen in 2018 kreeg Erdogan ook al bijna 65 procent van de Turks-Duitse stemmen.

Derde kandidaat krijgt 5 procent van de stemmen

Er is nog altijd geen definitieve uitslag van de Turkse verkiezingen. Bijna alle stemmen zijn geteld, maar het is afwachten wanneer de kiescommissie de uitslag bekendmaakt. Volgens de laatste tussenstand is er ook nog ruim 5 procent van de stemmen gegaan naar de nationalist Ogan.

Er komt waarschijnlijk een tweede ronde aan, aangezien geen van de partijen 50 procent van de stemmen lijkt te halen. Als dat gebeurt, dan blijven de twee grootste partijen over en komen er dus 5 procent van de stemmen vrij.

Turkse Nederlanders stemmen op Erdogan

Volgens het Turkse staatspersbureau Anadolu is ongeveer tweederde van de Turks-Nederlandse stemmen naar president Erdogan gegaan. Oppositieleider Kilicdaroglu kreeg 28,52 procent van de stemmen; Erdogan 68,76 procent.

123.275 van de meer dan 200.000 Turkse Nederlanders hebben gestemd. Als er een tweede ronde komt, mogen zij van 20 tot en met 24 mei opnieuw naar de stembus.

Beurs Istanbul flink onderuit door uitblijven winnaar

De beurs in Istanbul is vanochtend met meer dan 6 procent onderuit gegaan. Dat zou te maken hebben met het uitblijven van een winnaar van de Turkse verkiezingen.

Met bijna alle stemmen geteld, lijkt het er sterk op dat er een tweede ronde nodig is. Handelaren op de aandelenmarkten noemen het "een van de slechtste resultaten voor de markten".

Turkse staatsmedia: 98 procent geteld, Erdogan nog steeds aan leiding

Volgens Turkse nieuwssites, waarvan de meeste regeringsgezind zijn, was rond 07.30 uur ongeveer 98 procent van de stemmen geteld. Erdogan gaat nog steeds aan de leiding, met 49,35 procent van de stemmen. Oppositieleider Kilicdaroglu stevent af op 45 procent.

Als het zo blijft is er een tweede ronde nodig. Die zou dan op 28 mei zijn.

Erdogan en Kilicdaroglu in speech: 'Wij winnen in de tweede ronde'

Afgelopen nacht hielden zowel Erdogan als Kilicdaroglu een toespraak voor hun aanhangers, waarin ze beiden zeiden een tweede ronde te accepteren.

Ook verwachten ze allebei dat ze deze ronde zullen winnen:

'Beide partijen zien tweede ronde als voordeel'

"Een tweede ronde zien beide partijen een beetje als een voordeel", zegt buitenlandredacteur Gulsah Ercetin vanuit Turkije. "Volgens de oppositie is het nog lang niet voorbij en is er nog een kans om Erdogan te verslaan. Maar de tussenstand van 49 procent geeft het kamp-Erdogan ook wel een soort zelfvertrouwen. Hij kwam zelf vannacht vrolijk over."

"Je merkt dat iedereen hier heel gespannen is. De oppositie zegt dat ze echt snakken naar verandering, vanwege de problemen zoals de economische crisis en de inflatie. Erdogan-aanhangers spreken die problemen niet tegen, maar zeggen juist dat er een sterke leider nodig is. Ze hebben er vertrouwen in dat ondanks alle problemen het goedkomt met Erdogan aan de macht. Dus je kan zeggen dat het land tot op het bot verdeeld is."

Oppositieleider Kilicdaroglu: Erdogan krijgt niet de uitslag die hij wil

Het gaat opeens erg snel nu. Oppositieleider Kilicdaroglu zegt dat hij een tweede ronde zal accepteren. Hij voegt daaraan toe dat zittend president Erdogan zondag "niet het gewenste resultaat heeft behaald."

Iets na 01.00 uur Nederlandse tijd had Erdogan al laten weten dat hij het zal respecteren als er een tweede stemronde wordt uitgeschreven.

Kemal Kilicdaroglu hield zijn toespraak met naast hem de leiders van de andere partijen van zijn oppositie-alliantie.

Kiescommissie: ruim 91 procent van de stemmen geteld, Erdogan staat voor

Het hoofd van de Turkse kiescommissie, Ahmet Yener, staat weer voor de camera's. Hij zegt dat inmiddels 91,93% van de stemmen is geteld. Op basis van deze resultaten staat Erdogan voor met 49,49% van de stemmen, terwijl Kilicdaroglu 44,79% van de stemmen heeft, zegt hij.

Op de vraag of hij officieel kan zeggen of er een tweede ronde komt, antwoordt Yener: "Het tellen gaat door."

Kiescommissie: ruim 87 procent van de stemmen geteld

De voorzitter van de Turkse kiescommissie heeft bekendgemaakt dat 87,13 procent van de uitgebrachte stemmen zijn geteld. Op de vraag van een journalist hoe die stemmen over de kandidaten zijn verdeeld, kwam geen antwoord.

Erdogan: Turkije hoort bij de beste democratieën

Iets na 01.00 uur Nederlandse tijd verscheen president Erdogan op het balkon van zijn partijkantoor in Ankara, waar enkele duizenden aanhangers op zijn komst hadden gewacht.

Erdogan zei dat het verloop van de verkiezingen laat zien dat Turkije bij de beste democratieën in de wereld hoort. Hij beschreef de verkiezingsdag als "een feest van de democratie", maar belangrijker: hij heeft de overwinning in zijn speech niet opgeëist.

Erdogan zei dat de exacte uitslag nog niet bekend is, maar dat hij het wel beter heeft gedaan dan zijn rivaal, oppositieleider Kilicdaroglu. "We geloven dat we deze ronde al boven de vijftig procent kunnen komen", aldus de zittende president. Ook zei hij dat hij een eventuele tweede ronde zal accepteren.

Oppositieleider Kilicdaroglu houdt korte toespraak: 'We bewaken onze stemmen'

Oppositieleider Kilicdaroglu heeft een korte toespraak gehouden waarin hij herhaalde dat het kamp van president Erdogan op meerdere plekken bezwaar heeft gemaakt tegen uitslagen. "Ze blokkeren daarmee de wens van Turkije", zei hij daarover.

In Ankara zijn er zo'n 300 stembussen waartegen bezwaar is gemaakt, in Istanbul zo'n 780. In die steden heeft de oppositie een grote aanhang. Kilicdaroglu riep zijn aanhangers op om tot het einde van het tellen bij de stembussen te blijven.

Ondertussen is president Erdogan geland in Ankara, waar zijn partijkantoor is gevestigd. Het gaat daar vannacht waarschijnlijk een toespraak houden.

Kiescommissie: 69 procent van de uitgebrachte stemmen staan in ons systeem

De Turkse kiescommissie zegt dat het 69 procent van de in binnen- en buitenland uitgebrachte stemmen binnen heeft in het centrale computersysteem waar de uitslagen in staan.

Erdogan van Istanbul op weg naar Ankara

Zittend president Erdogan is op weg naar de hoofdstad Ankara. Hij was de hele dag in Istanbul, de stad waar hij zelf zijn stem heeft uitgebracht. Hij gaat in Ankara naar zijn partijkantoor en het is onduidelijk of hij vannacht nog een speech gaat geven.

Resultaten van regering en oppositie lopen sterk uiteen

De voorlopige resultaten lopen sterk uiteen. Bij staatsmedia loopt Erdogan flink voor, volgens de oppositie is het verschil minimaal. Burgemeester van Istanbul en campagneleider van de oppositie Imamoglu zegt dat waarnemers van de regeringspartij vaak bezwaar maken bij stembureaus waar de oppositie op kop gaat. Die uitslagen komen daardoor niet in de officiële telling terecht, wat de uitslagen zou vertekenen. Hetzelfde gebeurde tijdens de lokale verkiezingen in Istanbul in 2019.

Het staatspersbureau publiceert alleen die officiële tellingen, de oppositie heeft ook eigen calculaties op basis van eigen waarnemers in stembureaus. Dat is een verklaring waardoor de tellingen van de oppositie en die van de regeringsmedia zo ver uiteen lopen.

'Veel chaos en onduidelijkheid over aantal getelde stemmen'

Persbureaus blijven met resultaten komen, maar de uitslag staat nog allesbehalve vast. "Er is nu veel chaos en onduidelijkheid over hoeveel stemmen geteld zijn", zegt Turkije-correspondent Mitra Nazar. "De kiescommissie heeft laten weten dat nog maar 47 procent van de stemmen officieel geteld zijn. We moeten echt nog afwachten. Het kan nog een heel lange avond worden." Volgens de persbureaus is al zo'n 80 procent van de stemmen geteld.

Staatspersbureau Anadolu meldt dat Erdogan aan de leiding gaat met 51 procent van de stemmen, tegen 43 procent voor Kilicdaroglu. Persbureau ANKA, dat meer onafhankelijk is, spreekt dat tegen en zegt dat Erdogan op 48 procent staat, tegen Kilicdaroglu op 46 procent.

Verwijten over en weer: 'Uitslagen verkeerd uitgelegd'

President Erdogan zegt op Twitter dat de verkiezingen "in een positieve en democratische sfeer zijn gehouden". Hij noemt deze verkiezingsdag een "feest van de democratie". Tegelijkertijd maakt Erdogan de oppositie harde verwijten; de oppositie zou een verkeerde voorstelling van de zaken geven over de uitslagen. De president roept waarnemers op om bij de stembussen te blijven "tot de resultaten definitief zijn".

Ook Kilicdaroglu heeft waarnemers opnieuw opgeroepen om nog niet weg te gaan. "We zullen vannacht niet slapen", schrijft hij. Ook de oppositie verwijt staatsmedia een verkeerd beeld te schetsen van de uitslagen.

'Turkije staat voor grote keuze, dat merk je aan iedereen'

Deze verkiezingen zijn cruciaal, en dat is volgens Turkije-correspondent Mitra Nazar aan alles te merken in het land. "Turkije staat voor een grote keuze, dat merk je aan iedereen die je spreekt. Of doorgaan met Erdogan, een almachtige president. Of na twintig jaar een keer verandering, met een oppositie die belooft het land terug te brengen naar een meer democratisch pad", zegt Nazar vanuit Istanbul.

"Supporters van Erdogan zijn bang dat er chaos uitbreekt als de oppositie aan de macht komt. Zij zien Erdogan als stabiele factor. Maar mensen die op de oppositie stemmen snakken naar vrijheid, en zijn bang dat nog een termijn Erdogan het einde van de democratie zou betekenen."

'Grote kans op tweede verkiezingsronde'

Er is een grote kans dat de verkiezingen niet vanavond al besloten worden. Dat zeggen bronnen van zowel de AKP als de CHP tegen persbureau Reuters. Als vanavond geen van de kandidaten een absolute meerderheid van de stemmen haalt, zal er op 28 mei opnieuw gestemd worden op de twee kandidaten met het hoogste aantal stemmen. Nu konden Turken op vier kandidaten stemmen. Volgens Turkse media is inmiddels ruim tweederde van de stemmen geteld.

Turkse Nederlanders uit Lombok wachten met spanning op uitslag

Turkse kiezers wachten met spanning op de uitslag. Ook in de Utrechtse wijk Lombok volgen Turkse Nederlanders de verkiezingen op de voet.

Oppositie trekt voorlopige uitslagen in twijfel

Volgens de eerste resultaten gaat Erdogan aan kop in de presidentsverkiezingen, maar kopstukken van de oppositie tonen zich niet ongerust. Ook trekken ze de voorlopige uitslagen in twijfel. De burgemeesters van Ankara en Istanbul zeiden op de Turkse televisie dat de uitslagen van staatsmedia Anadolu genegeerd moeten worden. Volgens Anadolu krijgt Erdogan op dit moment 52,2 procent van de stemmen, tegenover 41 procent voor zijn uitdager Kilicdaroglu. Dat is volgens de staatsmedia gebaseerd op bijna de helft van de stemmen.

De oppositie is zeker van zijn zaak: Kilicdaroglu zal de nieuwe president worden. Ook de oppositieleider zelf heeft er vertrouwen in. "Wij staan voor", schrijft hij op Twitter in een eerste reactie.

De voorlopige voorsprong van Erdogan was al voorzien, aangezien de stemmen in grote steden veelal later pas worden geteld. Juist daar heeft de oppositie veel steun. Oppositieleden verwijten de staatsmedia dat ze doelbewust eerst de uitslagen bekendmaken uit gebieden waar Erdogan relatief veel steun geniet.

De inflatie is een belangrijk thema

Een van de grote thema's van deze verkiezingen is de staat van de economie. Door politiek mismanagement is de inflatie enorm hoog, waardoor Turken maar moeilijk kunnen rondkomen. "Het land heeft veel geleden onder hoge prijzen", zegt een kiezer in Istanbul.

Ook voor de ruim vijf miljoen jongeren, die deze verkiezing voor het eerst gaan stemmen, is de economie een belangrijk thema. De werkloosheid is hoog onder deze groep, en wie afgestudeerd is kan maar moeilijk een geschikte baan vinden. Hun stem kan mogelijk de doorslag geven.

Verwachte voorsprong Erdogan na tellen eerste stemmen

Volgens de eerste resultaten gaat Erdogan aan kop in de presidentsverkiezingen, maar daarbij moet worden aangetekend dat die voorsprong betrekkelijk weinig zegt over de einduitslag. De eerste resultaten zijn vooral afkomstig uit kleinere plaatsen op het platteland, waar Erdogan en zijn AK-partij over het algemeen populair zijn. Na het tellen van zo'n 25 procent van de stemmen staat Erdogan op 54 procent, tegen 40 procent voor Kilicdaroglu. De laatste is vooral populair in de grote steden. Het is nog wachten op de uitslag in steden als Istanbul, Ankara en Izmir.

Turkse media mochten aanvankelijk pas vanaf 20.00 Nederlandse tijd berichten naar buiten brengen, maar de kiescommissie heeft besloten om dat verbod op te heffen. Kort daarna kwamen verschillende media met de eerste resultaten.

Stembiljetten worden geteld

Vrijwilligers door het hele land zijn druk bezig met het tellen van de stembiljetten. De opkomst is hoog, en mogelijk komt het aantal stemmen zelfs boven de 90 procent uit. Dat zou een record zijn.

Turken konden stemmen op vier presidentskandidaten, van wie Muharrem Ince zich eerder deze week al teruggetrokken had. Voor het parlement konden kiezers stemmen op 26 verschillende partijen.

Hoe eerlijk verlopen de verkiezingen?

Het stemproces in Turkije is volgens verschillende internationale media rustig en zonder incidenten verlopen. In het land is het gebruikelijk dat het uitbrengen en tellen van de stemmen door waarnemers goed in de gaten wordt gehouden. Dat doen tienduizenden Turkse vrijwilligers en leden van politieke partijen en ngo's. Via een app kunnen waarnemers verdachte situaties doorgeven. Zowel Erdogan als Kilicdaroglu roepen waarnemers op om te blijven tot de laatste stem geteld is.

Maar echt eerlijk zijn de verkiezingen niet te noemen: Erdogan heeft negentig procent van de traditionele media, zoals kranten en televisiezenders, onder zijn controle. Zijn verkiezingscampagne krijgt daardoor alle aandacht, en die van de oppositie niet. Ook kan hij als zittend president cadeautjes uitdelen kort voor de verkiezingen. Afgelopen week kondigde hij aan het minimumloon met 45 procent te verhogen. En ook betaalt de staat deze maand de gasrekening van huishoudens.

Hakan stemt op Erdogan, Hazan kiest de oppositie

Turkse burgers in het buitenland mochten hun stem al uitbrengen, maar Turkse Nederlanders in Turkije gingen vandaag naar de stembus. Hakan, die al elf jaar in Istanbul woont, stemt op Erdogan. Hazan ziet dat liever veranderen. Zij woont al zeventien jaar in Turkije, en heeft gestemd voor de oppositie.

Na sluiting nog lange rijen voor stembureaus

Voor stembureaus in Turkse steden staan nog lange rijen met kiezers. Hoewel de stembureaus officieel gesloten zijn, mogen zij hun stem nog uitbrengen. De opkomst voor verkiezingen is over het algemeen hoog: de laatste jaren lag de opkomst boven de 80 procent. Naar verwachting zal de opkomst dit keer nog hoger zijn dan bij de vorige presidentsverkiezingen in 2018. Toen was de opkomst 86 procent.

Turken stemmen voor de belangrijkste verkiezingen in jaren

De grote vraag van deze verkiezingen is of Erdogan aanblijft als president. Voor het eerst in twintig jaar tijd is er een kans dat hij zijn positie aan de oppositie moet afstaan. Volgens sommigen zijn het zelfs de belangrijkste verkiezingen in de moderne geschiedenis van het land. Dit jaar bestaat de Turkse republiek honderd jaar.

Voor de oppositie is het belangrijkste doel om Erdogan weg te sturen. Kilicdaroglu belooft de kiezers om de democratie te herstellen en weer een onafhankelijke rechtsspraak in te stellen. Een ander groot thema is de enorme inflatie, waardoor de levensstandaard van veel Turken sterk is gedaald.

Stembureaus in Turkije zijn gesloten

Welkom in het liveblog over de Turkse verkiezingen. De stembureaus zijn om 16.00 uur Nederlandse tijd gesloten. Turken hebben vandaag twee stemmen uitgebracht: voor het parlement en voor de president. De afgelopen weken mochten Turkse burgers in het buitenland, waaronder in Nederland, hun stem al uitbrengen. De uitslag zal de koers voor de komende vijf jaar bepalen.

De grote vraag is of er een einde komt aan het autocratische beleid van president Erdogan en zijn partij AKP. Het lijkt een nek-aan-nekrace te worden met zijn uitdager, oppositieleider Kilicdaroglu. Deze 74-jarige politicus is de kandidaat voor een blok van zes oppositiepartijen, onder leiding van de seculiere partij CHP. Bij de laatste peilingen van donderdag stond Kilicdaroglu met 5 procentpunt voor: 49,3 procent voor de oppositie, tegenover 43,7 voor Erdogan.

De eerste uitslagen worden binnen een paar uur verwacht. Als geen van de kandidaten een meerderheid weet te behalen, volgt er op 28 mei een tweede stemronde tussen de twee kandidaten met de meeste steun.