Loop over de Shankill Road in Belfast en je komt al snel een levensgrote muurtekening tegen van de overleden koningin Elizabeth II. De afgelopen dagen is daar een bloemenzee ontstaan. In deze buurt vind je dan ook de fanatiekste unionistische gemeenschap, die koste wat het kost bij het Verenigd Koninkrijk wil blijven horen. Hier noemen ze zich met trots door en door Brits.
De protestants-unionistische gemeenschap heeft altijd diepe banden gehad met het koningshuis. In menig protestantse wijk vind je muurtekeningen van Willem III van Oranje, zittend te paard.
Die stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht was einde zeventiende eeuw de machtigste heerser van Europa. In 1689 werd hij na zijn huwelijk met de Engelse prinses Mary tevens de nieuwe koning van Engeland, Schotland en Ierland.
In 1690 versloeg de stadhouder-koning zijn katholieke rivaal James II bij de beroemde Slag aan de Boyne in Ierland, waardoor er voor eens en altijd een protestant op de Britse troon zou zitten. Protestantse Noord-Ieren vieren dit jaarlijks met Oranjemarsen op 12 juli en noemen Willem III liefkozend hun King Billy.
Britse onderdrukking
Als je 200 meter zuidelijk loopt vanaf de Shankill Road, door de stalen poorten van de metershoge 'vredesmuur' die katholieke en protestantse wijken van Belfast van elkaar scheidt, dan kom je uit bij de Falls Road. Dit is het hart van de pro-Ierse republikeinse gemeenschap. Hier dromen ze al meer dan honderd jaar van een hereniging met de Ierse republiek.
Op de Falls Road vind je geen bloemenzeeën of portretten van de koningin. Hier wapperen Ierse vlaggen en zie je grote muurschilderingen van mannen in bivakmutsen met AK47's in hun hand. De bewoners herdenken zo de decennialange strijd tegen wat veel katholieke Noord-Ieren nog altijd the imperial crown forces noemen: zij zien Noord-Ierland als een bezette kolonie van een Britse overheerser.
Voor deze groep Noord-Ieren is de monarch altijd het symbool van onderdrukking geweest. In de katholieke wijken van Noord-Ierland zijn de reacties op de dood van koningin Elizabeth dan ook onverschillig. Op zijn best kom je een beleefde reactie tegen, maar geen golven van verdriet.
Gebaar van verzoening
Koning Charles bezoekt vandaag Noord-Ierland, als onderdeel van zijn tournee naar alle uithoeken van zijn koninkrijk om zich te presenteren aan het volk. Hij zal ongetwijfeld gemengde gevoelens hebben bij dit bezoek.
Tijdens The Troubles, de burgeroorlog die Noord-Ierland decennialang in zijn greep had, blies de pro-Ierse, paramilitaire IRA in 1979 een koninklijk jacht op voor de kust van Sligo in het westen van Ierland. Bij de aanslag kwam Lord Mountbatten om het leven, de favoriete oom van Charles, met wie hij een innige band had.
Ondanks deze pijnlijke geschiedenis heeft Charles' moeder Elizabeth II een rol gespeeld in het vredesproces na de Goede Vrijdagakkoorden van 1998, die een einde maakten aan het bloedige conflict.
Bij een bezoek aan Noord-Ierland in 2012 schudde ze als gebaar van verzoening de hand van Martin McGuinness, die namens de pro-Ierse partij Sinn Féin als vicepremier in de Noord-Ierse regering zat. Sinn Féin stond jarenlang bekend als de politieke tak van de IRA en McGuinness was tijdens The Troubles commandant van de paramilitaire organisatie in de stad Derry.
De ontmoeting tussen de koningin en McGuinness was enkele jaren daarvoor nog ondenkbaar geweest. Het gebaar werd destijds breed gewaardeerd, ook door katholieke republikeinen die doorgaans geen fan zijn van het Britse koningshuis.
In een reactie op de dood van koningin Elizabeth sprak de huidige leider van Sinn Féin, Michelle O'Neill, waardering uit voor de rol die de vorstin heeft gespeeld in het vredesproces. "Persoonlijk ben ik bijzonder dankbaar voor de aanzienlijke bijdrage en de grote inspanningen die ze heeft geleverd om vrede en verzoening tussen onze twee eilanden te bevorderen."
Gruwel voor de unionisten
Het wordt interessant te zien hoe de nieuwe koning Charles zich zal opstellen. Hij wordt koning in een tijd van grote politieke instabiliteit in Noord-Ierland. Sinds april zitten de Noord-Ieren zonder een regering. De pro-Britse unionisten weigeren deel te nemen aan een coalitieregering met Sinn Féin, uit woede over het zogenoemde Noord-Ierland-Protocol bij het Brexit-akkoord.
In dat protocol hebben Londen en Brussel afspraken gemaakt over een status aparte voor Noord-Ierland, dat met één been in de Europese Unie blijft staan. Het betekent ook dat er een douanegrens is gekomen tussen Noord-Ierland en de rest van Groot-Brittannië, iets wat een gruwel is voor de unionisten.
Charles kan natuurlijk onmogelijk deze heikele kwestie oplossen, maar hij zal ongetwijfeld de hand reiken en net als zijn moeder een gebaar van verzoening willen maken.